________________
૨૦૪
શુભસંગ્રહ-ભાગ ૭ મે લીલાઓં સે લાભ ઉઠાવે ઔર અપને મનુષ્યજીવન કે પવિત્ર કરે.
માનવલીલા મેં શ્રી સીતાછ ઇસ બાત કે પ્રમાણિત કર ગયી કિ બિના દોષ ભી યદિ સ્વામી સ્ત્રી કો ત્યાગ દે તો સ્ત્રી કા કર્તવ્ય હૈ કિ ઈસ વિપત્તિ મેં દુઃખમય જીવન બિતા કર ભી અપને પાતિવ્રતધર્મ કી રક્ષા કરે, પરિણામ ઉસકા કલ્યાણ હી હોગા.
ઉપસંહાર સત્ય ઔર ન્યાય અંત મેં અવશ્ય હી શુભ ફલ દેંગે. સીતા ને અપને જીવન મેં કઠોર પરીક્ષામેં દે કર સ્ત્રીમાત્ર કે લિયે યહ મર્યાદા સ્થાપિત કર દી કિ જે સ્ત્રી આપત્તિકાલ મેં સીતા કી ભાંતિ ધર્મ કા પાલન કરેગી ઉસકી કીર્તિ સંસાર મેં સદા કે લિયે પ્રકાશિત હો જાયેગી. સીતા મેં પતિભક્તિ, સીતા કા ભરત-લક્ષ્મણ ઔર શત્રુદન કે સાથ નિર્દોષ વાત્સલ્ય...પ્રેમ, સાસુએ કે પ્રતિ સેવાભાવ, સેવકે કે સાથ પ્રેમ કા બર્તાવ, નૈહર ઔર સસુરાલ મેં સબકે સાથ આદર્શ પ્રીતિ ઔર સબકે સંમાન કરને કી ચેષ્ટા, ઋષિ કી સેવા, લવ-કુશ જૈસે વીર પુત્ર કા માતૃત્વ, ઉનકે શિક્ષા દેને કી પટુતા, સાહસ, પૈર્ય, તપ, વીરવ ઔર આદર્શ ધર્મપરાયણતા આદિ સભી ગુણપૂર્ણ વિકસિત ઔર સર્વથા અનુકરણીય હૈ. હમારી જે માતાર્યો ઔર બહને પ્રમાદ, મેહ ઔર આસક્તિ કે ત્યાગ કર સીતા કે ચરિત્ર કા અનુકરણ કરેંગી ઉનકે અપને કલ્યાણ મેં તે શંકા હી કયા હૈ, યે અપને પતિ ઔર પુત્રોં કો ભી તાર સકતી હૈ. અધિક
યા, જિસ પર ઉનકી દયા હો જાયગી ઉસકા ભી કલ્યાણ હોના સંભવ હૈ. ઐસી સતીશિરોમણિ પતિવ્રતા સ્ત્રી દર્શન ઔર પૂજન કે યોગ્ય હૈ. મનુષ્ય કે દ્વારા હી નહીં બલિક દેવતાઓં કે દ્વારા ભી વહ પૂજનીય હૈ ઔર અપને ચરિત્ર સે ત્રિલોકી કે પવિત્ર કરનેવાલી હૈ.
યદ્યપિ શ્રી સીતાજી સાક્ષાત ભગવતી ઔર પરમાત્મા કી શક્તિ થી, તથાપિ ઉસને અપને મનુષ્યજીવન મેં લોકશિક્ષા કે લિયે જે ચરિત્ર કિયે હૈ, યે સબ ઐસે હૈ કિ જિનકા અનુકરણ સભી સ્ત્રિયાં કર સકતી હૈ. સંસાર કી મર્યાદા કે લિયે હી સીતા-રામ કા અવતાર થા. અએવ ઉનકે ચરિત્ર ઔર ઉપદેશ અલૌકિક ન હ કર એસે વ્યાવહારિક થે કિ જિનકે કામ મેં લા કર હમલોગ લાભ ઉઠા સકતે હૈં. જે સ્ત્રી યા પુરુષ યહ કહ કર કર્તવ્ય સે છૂટના ચાહતે હૈ કિ “શ્રીસીતા-રામ સાક્ષાત શક્તિ ઔર ઈશ્વર થે: હમ ઉનકે ચરિત્ર કા અનુકરણ નહીં કર સકતે.” વે કાયર ઔર અભક્ત હૈં. વે શ્રીરામ કે ઈશ્વર કા અવતાર કેવલ કથનભર કે લિયે હી માનતે હૈ. સચ્ચે ભકર્તા કે તે શ્રીરામસીતા કે ચરિત્ર કા યથાર્થ અનુકરણ હી કરના ચાહિયે. | (“કલ્યાણના”ના રામાયણુંકમાંથી)
- -
- — Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com