________________
રામાયણ મેં આદર્શ ગૃહસ્થ ૧૯૭ પ્રવાહ બહને લગતા હૈ.
વાલ્મીકિ કે બાદ ભી ભારત મેં બડે બડે મહાકવિ હે ગયે હૈ, ઔર શ્રીરામ કે ચરિત્ર કા અવલંબન કર અપની અસાધારણ કવિત્વશક્તિ ઔર અલૌકિક સૃષ્ટિનિપુણતા કે દ્વારા સહદય સમાજ કે આશ્ચર્ય સે પુલકિત કર રહે હૈં. યહ બાત જિતની ઉજજ્વલ સત્ય હૈ, ઇસકી અપેક્ષા અધિકતર જાજવલ્યમાન સત્ય યહ હૈ કિ ઈને સમસ્ત પૂર્વવત મહાકવિ મેં સે કિસીને શ્રીરામાયણ– વર્ણિત ચરિત્ર કી છાયા કા અનુકરણ કરને કે સિવા કુછ ભી નવીન રચના નહીં કી. મહાકવિ કે રામાયણરૂપ નંદનકાનન મેં જે અનંત સુરમિત પુષ્પસમુદાય ખિલે હુયે હૈ, ઉસીમેંસે ચુન ચુન કર કુછ કુસુમેં કા સંગ્રહ કર કે રાજશેખર, કાલિદાસ, ભવભૂતિ ! જયદેવ ઔર મુરારિ આદિ અગણિત માલાકારરૂપ મહાકવિ ને એક એક સુંદર નવીન હાર ગૂથ દિયા હૈ. ઇન હાર મેં નાના વણું ઔર નાના પ્રકાર કે સુગંધિવાલે પુ કે સમાવેશ કી શૈલી મેં ઉત્કૃષ્ટ તારતમ્ય હોને કે કારણું ઉનકે કાવ્યોં કી સુંદરતા મેં તારતમ્ય દીખતા હૈ. પરંતુ યહ કહા જા સકતા હૈ કિ મૂલ ચરિત્ર કે અંકિત કરને મેં ઉનકી કોઈ વિશેષ કૃતિ નહીં હૈ.
ગૃહસ્થ કે સામાજિક સુખ કે લિયે જે કુછ સ્વાભાવિક સાધન છે, મહર્ષિ વાલ્મીકિ ને ઉન સભીકે એક રામચરિત્ર કા પ્રધાન રૂપ સે અવલંબન કર કે અપની રામાયણ મેં સુંદર ઔર નિષ્કપટ ભાવ સે વિકસિત કર દિયા હૈ. આદર્શ પિતા, આદર્શ માતા, આદર્શ ભ્રાતા, આદર્શ ગૃહિણું, આદર્શ મિત્ર, આદર્શ સહચર, આદર્શ અનુચર, આદર્શ મંત્રી, આદર્શ પુરોહિત, આદર્શ સેવક ઔર આદર્શ પડેશી આદિ હિંદુ ગૃહસ્થજીવન કે સભી સારસાધને સે મહાકવિ વાલ્મીકિ કા સાધનાસૃષ્ટ આદર્શ ગૃહસ્થ અપરિમિત રૂપ સે નિત્ય પરિપૂર્ણ હૈ. ઇસ આદર્શ હિન્દગૃહસ્થજીવન કા આનંદ ન લે કર આજ જે હિન્દુ પાશ્ચાત્ય ગૃહસ્થજીવન કે અનુકરણ મેં પ્રવૃત્ત હૈ, ઈસ પુણ્ય ભારત મેં ઉસકે લિયે ગૃહસ્થાશ્રમ કે પાલન કી ચેષ્ટા વિડમ્બના કે સિવા ઔર કયા હે સકતી હૈ? હિન્દુ જાતીય જીવન કે સાર-સર્વસ્વ રામાયણ કા યથાર્થ રસ ત્રિતાપપ્ત વર્તમાન હિન્દુસમાજ પર વિશેષ રૂપ સે બરસાને કે લિયે “કલ્યાણ કે સંચાલક ને “રામાયણાંક નિકાલને કા જો યત્ન કિયા હૈ, ઈસકે લિયે વે પ્રત્યેક હિંદૂ હૃદય સે કૃતજ્ઞતાપૂર્ણ ધન્યવાદ પ્રાપ્ત કરને કે પાત્ર હૈ, ઈસમેં તનિક ભી સંદેહ નહીં હૈ.
(“કલ્યાણના રામાયણુંકમાંથી)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com