Page Text
________________
શુભસંગ્રહ–ભાગ ૭ મા.
જમદારો ને ચાહા કિ યહ ઉનકે દરબાર કે પંડિત હો જાય; પર ઇન્હને કિસીકી પરવા ન કર અપની એર સે રંગપુર મેં એક ટોલ” (પાઠશાલા) સ્થાપિતા કિયા. ૪૦ વર્ષ કે લગભગ તર્કરત્નજી ઇસી ટોલ મેં વિદ્યાર્થી કે ઉચ્ચ સંસ્કૃત શિક્ષા દેતે રહે. યહ અબ ભી વર્તમાન હૈ. ભટ્ટાચાર્ય મહાશય નૌકરી કરને કે વિરુદ્ધ છે. એક બાર ઉનકે મિત્ર મહામહોપાધ્યાય મહેશચંદ્ર ન્યાયરત્ન ને, જે ઉસ સમય કલકત્ત કે સંસ્કૃત કોલેજ કે પ્રિન્સીપલ થે, ઇનહે પ્રાચ-દર્શન કા આચાર્યપદ દેને કો કહા; પર બહેને અસ્વીકાર કર દિયા.
આપ કવિતા ઔર દર્શન કે હી નહીં, સ્મૃતિયાં કે ભી અછે પંડિત છે. એક બાર નદિયા કે કુછ પંડિતેં સે ઇનકા વિવાદ છિડ ગયા. સ્મૃતિ-શાસ્ત્રો કે કુછ જટિલ પ્રશ્ન પર ખૂબ વાદ-વિવાદ હુઆ; પર અંત મેં પં. મધુસૂદન સ્મૃતિરત્ન એવં વ્રજનાથ વિદ્યારત્ન આદિ વિદ્વાન ને ઈનહીંકા પાંડિત્ય સ્વીકાર કિયા, ઔર ઈનકી બડી ખ્યાતિ હુઈ. રંગપુર મેં તો ઇનકી તૂતી હી બેલને લગી. ઉસી સમય મહારાષ્ટ્ર કી પંડિતા રમાબાઈ ને અપના દિગ્વિજય શુરૂ કર દિયા થા. ભારતવર્ષ કે ઔર પ્રાંતેં કે પરાજિત કર કે વહ રંગપુર ભી આ પહુંચ. કવિતા ઔર દર્શન આદિ મેં દોનાં કી મુઠભેડ હુઈ. નિદાન રમાબાઈ યાદવેશ્વર કા લોહા માનના પડા. કહતે હૈ, રમાબાઈ ને ચાહા કિ ઇનસે વિવાહ કર લે; પર લોકાચાર કે વિપરીત યાદવેશ્વર કો કુછ ભી કરના સ્વીકાર ન થા. ફિર તો ઇનકી ધાક જમ ગઈ. ઇસી સમય ગવર્નમેન્ટ ને સંસ્કૃત કી પરીક્ષા સમિતિ બનાઈ. ઈસ સમિતિ મેં યાદવેશ્વરછ ભી રખે ગયે. ડૉકટર વરેંદ્રનાથ શીલ કે ગુરુ સ્વર્ગીય પૂર્ણ ચંદ્ર વેદાંતચંચુ ઇનકે હી પરીક્ષાથી થે.
મુઝે સ્વયં મહામહોપાધ્યાયજી કે દર્શને કા સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત હુઆ થા. આ૫ અન્ય પુરાને પંડિતેં કી શ્રેણી કે ન થે. મુઝસે હિંદી ઔર અંગરેજી કી કવિતા સુનતે, ઔર ફિર ઉસકા અર્થ પૂછતે થે. બૂઢે લોગ પ્રાયઃ નવયુવકે કી પ્રશંસા કમ કિયા કરતે હૈ; પર યાદવેશ્વરજી સમાલોચના કે સાથ-સાથ ઉત્સાહ ભી ખૂબ બઢાતે થે. આ૫ સ્વયં સંસ્કૃત ઔર બંગલા કે કવિ છે. સંસ્કૃત મેં કઈ ગ્રંથ આપને લિખે હૈ. મેઘદૂત કી તરહ કા આપને એક “ચંદ્ર-દૂત' લિખા હૈ. અબ્રબિંદુ, અશ્રુવિસર્જન, રત્નકોષ-કાવ્ય, સુભદ્રાહરણ, ગંગાદર્શન, અન્નપૂર્ણા સ્તોત્ર આદિ ઇનકે લિખે કઈ ગ્રંથ પ્રકાશિત હો ચૂકે હૈં.
આપ ધારાપ્રવાહ સંસ્કૃત બોલતે થે. જાન પડતા થા, દેવવાણું હી ઇનકી માતૃભાષા હૈ. આશુ-કવિ ભી થે, ઔર હા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 035270 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Akhandanand Bhikshu |
| Publisher | Sastu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1931 |
| Total Pages | 640 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 43 MB |