________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[-]
दीप
अनुक्रम
[-]
[भाग-3] “आवश्यक”- मूलसूत्र - १ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) १
अध्ययनं [-], निर्युक्ति: [ ३२-३५], भाष्यं [-] वि० भा०गाथा [ ६११-६१४], मूलं [- / गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकश्री संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनिर्युक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्तिः
ना.. १०
यमभागं च जाणाइ ४, ॥” (वि.६११) आवलिकावाशासज्ञेयभागं पश्वन् क्षेत्रतोऽङ्कुलाोयं भायं पश्यति, एवं सर्वत्रापि क्षेत्रकालयोः परस्परं योजना कर्त्तव्या, क्षेत्रकालदर्शनं चोपचारेण द्रष्टव्यं, न साक्षात्, न खलु क्षेत्रं कालं वा साक्षादवविज्ञानी पश्यति, तयोरमूर्त्तत्वाद्, रूपिद्रव्यविषयश्चावधिः, तत एतदुकं भवति एतावति क्षेत्रे काले च यानि द्रव्याणि तेषां द्रव्याणां ये पर्यायास्तान् पश्यतीति उक्तं च- "वत्थेव व जे दवा, तेसिं चिय जे हवंति पजाया । इय खेत्ते कालंमि य जोएजा दबपखाए ॥१॥" (वि. ६१२) एवं च सर्वत्रापि भावनीयं क्रिया च गाथाचतुष्टये स्वयमेव योजनीया, तथा द्वयोरङ्गुदावलिकयोः सयौ भागौ पश्यति, अत्य सङ्घयेयं भागं पश्यन् आवलिकाया अपि सङ्ख्येयमेव भागं पश्यतीत्यर्थः, तथा अङ्गुलं-अङ्गु | उमात्रं क्षेत्रं पश्यन् आवलिकान्तः किञ्चिदूनामावलिकां पश्यति, आवलिकां चेत् कालतः पश्यति क्षेत्रतोऽपृथक्त्वं-परिपूणां पृथक्त्वपरिमाणं क्षेत्रं पश्यति, उक्तं च- "संखेज्जंगुलभागे आवलियाएव मुणइ तइभागं । अंगुलमिह पेच्छं तो आव|ठितो मुणइ कार्य ||१|| आवलियं मुणमाणो संपुष्णं खेत्तमंगुलपुहुत्त "मिति (बि. ६१३, ६१४) पृथक्त्वं द्विप्रभृतिरा नवभ्यः, तथा हस्ते - हस्तमात्रे क्षेत्रे ज्ञायमाने कालतो मुहूर्त्तान्तः पश्यति, अन्तर्मुहूर्त्तप्रमाणं कालं पश्यतीत्यर्थः, तथा कालतो दिवसान्तः-किञ्चदूनं दिवसं पश्यन् क्षेत्रतो मन्यूतं गव्यूतविषयो द्रष्टव्यः, तथा योजनं-योजनमात्रं पश्यन् कालतो दिवसपृथक्त्वमात्रं कालं पश्यतीत्यर्थः, तथा पक्षान्तः किञ्चिदूनपक्षं पश्यन् क्षेत्रतः पंचविंशतियोजनानि पश्यति, "भरहंमी" त्यादि, भरतेसकल भरतप्रमाणे क्षेत्रेऽवधौ कालतोऽर्द्धमास उक्तः, भरतप्रमाणं क्षेत्रं पश्यन् कालतोऽतीतमनागवं चार्द्धमास - पश्यतीति सावार्य एवं जम्बूद्वीपविषयेऽवधौ साघिको मः कालतो विषयत्वेन बोद्धव्यः, तथा मनुष्यलोके मनुष्यलोकप्रमाणक्षे
Far Fate & Personal Use Only
~ 131~
