________________
आगम (४०)
[भाग-३०] "आवश्यक"- मूलसूत्र-१/३ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययन [४], मूलं [सू.] / [गाथा-], नियुक्ति: [१२७३...] भाष्यं [२०६...',
139-%*
प्रत
सूत्रांक
[सू.]
दीप अनुक्रम
माहाकम्मे व तहा लोदविसे भाभिमोगिए गहिए । एएण होइ जाया चोच्छ से विही वोसिरणं ॥ १॥ व्याख्या-आधाकर्म-प्रतीतं तस्मिन्नाधाकर्मणि च तथा 'लोहविसे आभिओगिए गहिए'त्ति लोभावहीते 'विसे'त्ति। विषकृते गृहीते 'आभिओगिए'त्ति वशीकरणाय मन्त्राभिसंस्कृते गृहीते सति कथश्चिन्मक्षिकाव्यापत्तिचेतोऽन्यथात्वादिलिअतश्च ज्ञाते सति 'एतेन' आधाकर्मादिना दोषेण भवति 'जाता' पारिस्थापनिका दोषात्परित्यागार्हाहारविषयेत्यर्थः, 'वोच्छं से विहीए वोसिरणं'ति वक्ष्येऽस्या विधिना-जिनोक्न ब्युत्सर्जनं-परित्यागमित्यर्थः ॥७३॥
एगंतमणादाए अहिले विहे गुरुवइहे । छारेण अकमित्ता निहाणं सावर्ण पुजा ॥ ४ ॥ व्याख्या-एकान्ते 'अनापाते' ख्याधापातरहिते 'अचेतने चेतनाविकले 'स्थाण्डिल्ये भूभागे 'गुरूपदिष्टे' गुरुणा व्याख्याते, अनेनाविधिज्ञेन परिस्थापनं न कार्यमिति दर्शयति, 'छारेण अक्कमित्ता' भस्मना सम्मिश्य 'तिहाणं सावणं कुजत्ति सामान्येन तिस्रो धाराः श्रावणं कुर्यात्-अमुकदोषदुष्टमिदं व्युत्सृजामि एवं, विशेषतस्तु विषकृताभियोगिकादेरेवापकारकस्यैष विधिः, न स्वाधाकर्मादेः, तद्गतं प्रसङ्गेनेहैव भणिष्याम इति गाथार्थः ॥ ७४ ॥ अजातपारिस्थापनिकी प्रतिपादयन्नाह
भायरिए व गिलाणे पाहुणए दुहहे सहसलाहे । एसा खलु अजाया बोछे से विहीएँ पोखिरणं ॥ ७५ ॥ व्याख्या-आचार्य सत्यधिकं गृहीतं किश्चिद्, एवं ग्लाने प्राघूर्णके दुर्लभे या विशिष्टद्रव्ये सति सहसलाभे-विशिष्टस्य दाकथशिलाभे सति अतिरिक्तग्रहणसम्भवः, तस्य च या पारिस्थापनिका एषा खलु 'अजाता' अदुष्टाधिकाहारपरित्यागविकषयेत्यर्थः, 'वोच्छं से विहीऍ बोसिरणं' प्राग्वदिति गाथार्थः ।। ७५ ।।
[२३]
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०] मूलसूत्र-[१] आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचिता वृत्ति:
~420