________________
आगम (४०)
[भाग-३०] "आवश्यक"- मूलसूत्र-१/३ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययन [४], मूलं [.] / [गाथा-], नियुक्ति : [१२७१...] भाष्यं [२०४...],
+
प्रत
सूत्रांक
दीप अनुक्रम
माणपदिवत्तिकमो होइ मणोजोगनिग्गहाईयो । भवकाले केवलिणो सेसाण जहासमादीए ॥ ४ ॥ व्याख्या-ध्यान-प्राग्निरूपितशब्दार्थं तस्य प्रतिपत्तिक्रम इति समासः, प्रतिपत्तिक्रमः-प्रतिपत्तिपरिपाव्यभिधीयते. स च भवति मनोयोगनिग्रहादिः, तत्र प्रथम मनोयोगनिग्रहः ततो वाग्योगनिग्रहः ततः काययोगनिग्रह इति, किमयं 5. दि सामान्येन सर्वथैवेत्थम्भूतः क्रमो?, न, किन्तु भवकाले केवलिनः, अत्र भवकाल शब्देन मोक्षगमनप्रत्यासन्नः अन्तर्मु
हूर्तप्रमाण एव शैलेश्यवस्थान्तर्गतः परिगृह्यते, केवलमस्यास्तीति केवली तस्य, शुक्लध्यान एवायं क्रमः, शेषस्यान्यस्य धर्म
ध्यानप्रतिपत्तुर्योगकालावाश्रित्य किं १-'यथासमाधिने ति यथैव स्वास्थ्यं भवति तथैव प्रतिपत्तिरिति गाथार्थः ॥४४॥ ४ि गतं क्रमद्वारम् , इदानीं ध्यातव्यमुच्यते, तच्चतुर्भेदमाज्ञादिः, उक्तं च-"आज्ञाऽपायविपाकसंस्थानविचयाय धये' (तत्त्वाधे अ०९सू०३७) मित्यादि, तत्राऽऽद्यभेदमतिपादनायाह
सुनिष्णमणाणिहर्ण भूषहियं भूषभावणमहन्ध । अमियमजियं महाभं महाशुभावं महाधिसय ॥ ४५ ॥ व्याख्या-सुष्टु-अतीव निपुणा-कुशला सुनिपुणा ताम् , आज्ञामिति योगः, नैपुण्यं पुनः सूक्ष्मद्रव्याधुपदर्शकत्वातत्तथा मत्यादिप्रतिपादकत्वाच्च, उक्कं च-'सुयनाणंमि नेउण्णं, केवले तयणंतरं । अप्पणो सेसगाणं च, जम्हा तं परिभा
वगं ॥१॥ इत्यादि, इत्थं सुनिपुणां ध्यायेत् , तथा 'अनाद्यनिधनाम्' अनुत्पन्नशाश्वतामित्यर्थः, अनाधनिधनत्वं च द्रव्याद्यपेक्षयेति, उक्तं च-"द्रव्यार्थादेशादित्येपा द्वादशाङ्गीन कदाचिन्नासी"दित्यादि, तथा 'भूतहिता मिति इह भूत-1
वतशाने नैपुण्य केवळे तदनन्तरम् । भाग्मनः शेषकाणां च यथावत् परिभाषकम (प्रकाशकम) 1॥
[२१..]
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०] मूलसूत्र-[१] आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचिता वृत्ति:
~326
