________________
आगम (४०)
[भाग-३०] "आवश्यक"- मूलसूत्र-१/३ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययन [४], मूलं [...] / [गाथा-], नियुक्ति : [१२५८], भाष्यं [२०४...],
प्रत सूत्रांक
[१..]
दीप
तं च सि वालग्गाही अणोसहिबलोअ अपरिहत्थोय।सा य चिरसंचियविसा गहणंमि वणे वसइ नागी१२५८
व्याख्या-इयमेवम्भूता नागी रौद्रा, त्वं च 'व्यालग्राही' सर्पग्रहणशीला 'अनौषधिवलच' औषधिबलरहितः 'अप-18 रिहत्यश्च अदक्षश्च, सा च चिरसश्चितविषा 'गहने सङ्घले 'वने कार्यजाले वसति नागीति गाथार्थः ॥ १२५८॥ होही ते विणिवाओ तीसे दादंतरं उवगपस्स । अप्पोसहिमंतबलो न हु अप्पाणं चिगिच्छिहिसि ॥१२५९॥
व्याख्या-भविष्यति ते विनिपातः तस्या दंष्ट्रान्तरम् 'उपगतस्य प्राप्तस्म, अल्प-स्तोक औषधिमन्त्रबलं यस्य तव स त्वं अल्पौषधिमन्त्रबलः, यतश्चैवमतो नैवाऽऽत्मानं चिकित्सिध्यसीति गाथार्थः ।। १२५९ ॥ इयं च मायानागी ॥
उत्थरमाणो सव्वं महालओ पुन्नमेहनिग्घोसो। उत्तरपासंमि ठिओ लोहेण वियहई नागो ॥१२६०॥ व्याख्या-उत्थरमाणो'त्ति अभिभवन् 'सर्व' वस्तु, महानालयोऽस्येति महालयः, सर्वत्रानिवारितत्वात्, पूर्णः पुष्क-1 रावतस्येव निर्घोषो यस्य स तथोच्यते, करण्डकन्यासमधिकृत्याह-उत्तरपाचे स्थितः, उत्तरदिग्यासस्तु सर्वोत्तरो लोभ इति
ख्यापनार्थम्, अत एव लोभेन हेतुभूतेन 'वियदृईत्ति व्यावर्तते रुष्यति वा नागः' सर्प इति गाथार्थः॥१२६०॥ डिको जेण मणुसो होइ महासागरुब्च दुप्पूरो । तं सव्वविससमुदयं कह घिच्छसि तं महानागं ॥ १२६१ ॥
व्याख्या-दष्टो येन मनुष्यो भवति 'महासागर इव' स्वयम्भूरमण इव दुष्पूरः 'तम्' इत्थम्भूतं 'सर्वविषसमुदयं सर्वव्यसनकराजमार्ग कथं प्रहीष्यसि त्वं 'महानागं प्रधानसर्पमिति गाथार्थः ॥ १२६१ ॥ अयं तु लोभसर्पः॥ एए ते पाचाही चत्तारिवि कोहमाणमयलोभा । जेहि सया संतत्तं जरियमिव जयं कलकलेइ ॥ १२६२ ॥
अनुक्रम [१०..]
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०] मूलसूत्र-[१] आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचिता वृत्ति:
~270