________________
आगम (४०)
[भाग-३०] "आवश्यक"- मूलसूत्र-१/३ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययन [४], मूलं [...] / [गाथा-], नियुक्ति : [१२५२], भाष्यं [२०४...],
प्रत सूत्रांक [१..]
दीप
गंधब्वनागदत्तो इच्छह सप्पेहि खिल्लिई इहयं । तं जइ कहिंवि खज्जा इत्य हु दोसो न कापव्वो ॥१२५२॥
व्याख्या-गन्धर्वनागदत्त' इति नामा 'इच्छति' अभिलपति सर्पः साई क्रीडितुम्, अत्र स खलु-अयं यदि 'कथश्चित्' केनचित्प्रकारेण 'खाद्यते' भक्ष्यते 'इत्थ हु' अस्मिन् वृत्तान्ते न दोषः कर्तव्यो मम भवद्भिरिति गाथार्थः ॥ १२५२ ॥ सायथा चतसृष्वपि दिक्षु स्थापितानां सर्पाणां माहात्म्यमसावकथयत् तथा प्रतिपादयन्नाह
तरुणदिवायरनयणो विजुलयाचंचलग्गजीहालो । घोरमहाविसदाढो उक्का इव पज्जलियरोसो ॥ १२५३ ।।।
व्याख्या-तरुणदिवाकरवद्-अभिनवोदितादित्यवन्नयने-लोचने यस्य स तरुणदिवाकरनयनः, रक्ताक्ष इत्यर्थः, विद्युल्लतेच चञ्चलाऽप्रजिह्वा यस्य स विद्युल्लताचञ्चलाप्रजिह्याकः घोरा-रौद्रा महाविषा:-प्रधानविषयुक्ता दंष्ट्रा-आस्यो यस्य स घोरमहाविषदंष्ट्रः, उल्केव-चुडुलीव प्रज्वलितो रोषो यस्य स तथोच्यत इति गाथार्थः ॥ १२५३॥ डको जेण मणूसो कयमकयं न याणई सुबहुयंपि । अहिस्समाणमछु कह घिच्छसि तं महानागं? ॥१२५४॥
व्याख्या 'डको' दष्टः 'येन' सर्पण मनुष्यः स कृतं किश्चिदकृतं वा न जानाति सुबहपि, 'अदृश्यमानमृत्युम्' अहश्यमानोऽयं करण्डकस्थो मृत्युर्वर्तते, मृत्युहेतुत्वान्मृत्युः, यतश्चैवमतः कथं ग्रहीष्यसि त्वं 'महानागं' प्रधानसर्पम् १, इति गाथार्थः॥१२५४ ॥ अयं चक्रोधसर्पः, पुरुषे संयोजना स्वबुद्ध्या कार्या, क्रोधसमन्वितस्तरुणदिवाकरनयन एव भवतीत्यादि । मेरुगिरितुंगसरिसो अहफणो जमलजुगलजीहालो । दाहिणपासंमि ठिओ माणेण वियट्टई नागो ॥१२५५ ॥
अनुक्रम [१०..]
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०] मूलसूत्र-[१] आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचिता वृत्ति:
~268~
