________________
आगम
(१४)
[भाग-१६] “जीवाजीवाभिगम" -
प्रतिपत्ति : [१], ------------------------- उद्देशक: -,----------------------मूलं [३९-४०] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र- [१४], उपांगसूत्र- [२] "जीवाजीवाभिगम" मूलं एवं मलयगिरि-प्रणीता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक [३९-४०]
दीप
श्रीजीवा- सारः, अत्रान्तरे सर्वेषु जीवस्थानेष्वनन्तरमुद्धृत्त्योत्पद्यन्ते । भुजपरिसर्पाणामुत्कृष्टाऽवगाहना गव्यूतपृथक्वं, स्थितिरुत्कर्षस: पूर्वकोटी,
१ प्रतिपत्तौ जीवाभिउद्वर्तनाचिन्तायां द्वितीयपृथिव्या भारभ्य यावत्सहस्रारः, अत्रान्तरे सर्वेषु जीवस्थानेषूत्पादः ॥ खचरगर्भव्युत्क्रान्तिकपचेन्द्रियमेदो स्थलचरमलयगि- यथा संमूछिमखचराणां, शरीरादिद्वारकलापचिन्तनं गर्भव्युत्क्रान्तिकजलचरवत् , नवरमवगाहनास्थित्युद्वर्तनासु नानात्वं, तत्रोत्कर्ष-18 खेचरागरीयावृत्तिः सोऽवगाहना धनुष्पृथक्वं, जघन्यतः सर्वत्राप्यनुलासवधेयभागप्रमाणा, स्थितिरपि जघन्यत: सर्वत्राप्यन्तर्मुहूर्तमुत्कर्षतोऽत्र पल्योपमा
सोयभागः, उद्वर्त्तना तृतीयपृथिव्या आरभ्य यावत्सहस्रारः, अत्रान्तरे सर्वेषु जीवस्थानेषूत्पादः, कचित्पुस्तकान्तरेऽवगाहनास्थित्यो- सू०३९॥४४॥ यथाक्रमं सङ्कह णिगाथे-"जोयणसहस्स छग्गाउयाइ तत्तो व जोयणसहस्सं । गाउयपुहुत्त भुयगे धणुयपुहुत्तं च पक्खीसु ॥१॥
४० गम्भंमि पुथ्वकोडी तिन्नि य पलिओवमाई परमाउं । उरभुयग पुखकोडी पलियअसंखेजभागो य ॥२॥" अनयोाख्या गर्भव्यु
कान्तिकानामेव जलचराणामुत्कृष्टावगाहना योजनसहस्रं, चतुष्पदानां षड् गन्यूतानि, उर:परिसर्पाणां योजनसहस्रं, भुजपरिसर्पाणां | ४|| गव्यूतपृथकलं, पक्षिणां धनुष्पथक्त्वं । तथा गर्भव्युत्कान्तिकानामेव जलचराणामुस्कृष्टा स्थिति: पूर्वकोटी, चतुष्पदानां त्रीणि पल्योपहै मानि, उरगाणां भुजगानां च पूर्वकोटी, पक्षिणां पल्योपमासयेयभाग इति ।। उत्पाविधिस्तु नरकेष्वस्मानाथाद्वयादवसेयः-"अस्सण्णी
खलु पढमं दोश्चं च सरीसवा तइय पक्खी । सीहा जंति चउत्धि उरगा पुण पंचमि पुढवि ॥ १॥ छष्टिं च इस्थियाउ मच्छा मणुया सय सत्तमि पुढवि । एसो परमुषवाओ बोद्धन्चो नरयपुढवीसु ॥ २॥" उक्ताः पञ्चेन्द्रियतिर्यश्चः, सम्प्रति मनुष्यप्रतिपादनार्थमाह
M ॥४४॥ १असंझिनः खलु प्रथमो द्वितीया च सरीरापास्तृतीयां पक्षिणः । सिंहा यान्ति चतुर्थी मुरगाः पुनः पञ्चमी पृथ्वीम् ॥ १॥ षष्ठीच नियः मत्स्या मनुष्याच सप्तमी पृथ्वी यावत् । एष परम उत्पातो बोद्धव्यो नारकपुथ्वीषु ॥२॥
अनुक्रम [४७-४८]
~98~