________________
નરકેસરી રાણું જંગબહાદુર • ૧૩૯
[અનુસંધાન પૃ. ૧૧૪] લાગ્યો. પરિણામે તેણે ફતેહજંગને આવકાર્યો પરંતુ કોઈના પણ હાથમાં પૂરી સત્તા રાખવાને બદલે તેણે તે ફતેહજંગ, ગગનસિંહ, સેનાપતિ અભિમન ને જગ વચ્ચે વહેંચી નાંખી. વડાપ્રધાનનું પદ જે કે ફતેહજંગને આપવામાં આવ્યું પણ લશ્કરી બળનો મોટો ભાગ ગગનને સોંપી બાકીને બીજા ત્રણે વચ્ચે વહેંચી દેવાયે. - આ અરસામાં પંજાબમાં અંગ્રેજો અને શીખો વચ્ચે યુદ્ધ ફાટી નીકળ્યું, શીએ નેપાળની મદદ માગી અને નેપાળની રાજસભાએ પૂરતી મદદ આપવાની ઇચ્છા પણ દર્શાવી: પણ જંગબહાદુર અને ગગનસિંહે અંગ્રેજો સાથે નિરર્થક વેર બાંધવામાં કંઈ સાર ન જે. તેમણે શીખને મદદ આપવાની બાબતમાં વિરોધ કર્યો. રાજા-રાણીએ પણ શાંતિને માટે એ બંનેનેજ ટકે આપી તટસ્થતાની નીતિ સાચવી રાખી.
પણ ગગનસિંહની આ રીતે દિવસેદિવસે વધતી જતી સત્તાએ રાજાને ઉકેરી મૂક્યો. તે પોતે તે ગગનને કંઈ પણ કરી શકવાને કે અશકત હતા પણ સ્વ. મહારાણીના બંને પુત્રો-સુરેન્દ્રવિક્રમ અને ઉપેન્દ્રવિક્રમને તેણે રાણી સાથે ગગનનો નીચ સંબંધ સમજાવ્યો અને ગગનના ખૂન માટે તેમને આગ્રહ કર્યો. પરિણામે બંને કુમારોએ, રાજકુટુંબની કીર્તિ પરના કલકને ભૂંસી નાખવા, ફતેહજંગ વગેરેને વિશ્વાસમાં લઈ, ગગનના ઘરની સમીપમાં જ રહેતા, લાલજહાં નામે માણસની મદદથી, એક રાત્રે, આકસ્મિક રીતે ગગનનું ખૂન કરાવી નાંખ્યું; ને લાલજહાને તેમણે હજાર સોનામહેરે આપીને એ પ્રદેશની બહાર સહીસલામત સ્થળે પહોંચાડી દીધો.
રાણીને આ ખૂનના સમાચાર મળતાં જ તે અડધી રાત્રે ઉઘાડી તલવારે નીકળી પડી. ગગનના શબ પાસે તેણે આ વેરને બદલે લેવાના શપથ લીધા. પિતાના એ પ્રિયતમના શબને અને તેની સ્મશાનયાત્રાને રાજવશી સન્માન આપવાને તેણે રાજતિજોરીમાંથી એક લાખ રૂપિયા આપવાની આજ્ઞા ફરમાવી. ને તે સીધી કેટ-કે જ્યાં લશ્કરી બાબતોનું નિરાકરણ થતું ત્યાં જઈ પહોંચી. તેણે રાજ્યના દરેક અમલદારને તે જ વખતે ત્યાં બોલાવી મંગાવવાને લશ્કરી શંખ ફૂકાવ્યા.
આ પ્રસંગે સૈથી પ્રથમ આવી પહોંચનાર જંગબહાદુર હતા. રાણીએ તેને વિશ્વાસમાં લીધે. ઘણાખરા અમલદારે અને સેનાપતિઓ આવી પહોંચતાં રાણીએ ખૂનીની તત્કાળ માગણી કરી, અને એક અમલદાર ઉપર શક જતાં તેને ત્યાંજ ઉડાવી દેવાની તેણે સેનાપતિ અભિમનને આજ્ઞા ફરમાવી. આ બધી ધમાલ જોઈ ગભરાતો રાજા ત્યાં આવી પહોંચ્યો. તેણે અમલદારના વધને વડા–પ્રધાનની સંમતિ સિવાય ગેરકાયદેસર ઠરાવ્યો. વડા–પ્રધાન હજી ત્યાં આવી પહોંચ્યા નહોતા. તેમને બોલાવવાના બહાને, રાણીથી ડરતે રાજા ત્યાંથી ભાગી છૂટ; ને ફતેહજંગને ત્યાં જઈ તેને બધી વિગત સમજાવી. ફતેહજંગ યોગ્ય તૈયારી સાથે કેટમાં આવવા નીકળ્યો. રાજા સલામત આશ્રય માટે અંગ્રેજ રેસીડેન્ટની કેડીએ જઈ પહેઓ પણ રેસિડેન્ટ રાત્રિને વખતે મુલાકાત આપવાની ના પાડતાં તે રેસીડેન્ટને ગાળો ભાંડતે ભાંડતે રાજમંદિરે પાછો ફર્યો.
ફતેહગે કેટમાં પહોંચી રાણીને પૂરતી તપાસનું આશ્વાસન આપ્યું. પણ રાણીએ તે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com