Shubh Sangraha Part 05

SR No.: 034614
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay
Publication Year: 1930
Total Pages: 400
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 22 MB

Page 151

૧૩૫
વિશ્વભારતી ૧–સત્ય કે ભિન્ન ભિન્ન સ્વરૂપ મેં અનુભૂત હોનેવાલે મનુષ્ય-હૃદય કે ભિન્ન ભિન્ન દૃષ્ટિકોણે સે અધ્યયન કરના.
૨-પૂર્વીય દેશ કી ભિન્ન ભિન્ન સભ્યતાઓ ઔર જ્ઞાનધારાઓ કી મૂલ એકતા કો દ્રષ્ટિ મેં રખ કર ગૂઢ અધ્યયન તથા અનુસંધાન કર કે આપસ મેં અધિકાધિક એકતા-સ્થાપન કરના.
૩-ઈસ પ્રકાર એશિયા કે જીવન ઔર વિચારે મેં એકતા-સ્થાપન કર ઇસી દષ્ટિ-કણસે રપ કે હૃદય સે હૃદય મિલાના.
૪-પૂર્વ ર પશ્ચિમ કે મેલ કા અનુભવ, અધ્યયન ઔર આપસી સભાવ તથા ભ્રાતૃભાવ સે કરના ઔર ઇસ પ્રકાર ને ગોલાધું સ્વતંત્ર વિચારો કા સંબંધ સ્થાપિત કર વિશ્વમૈત્રી ઔર સંસાર-વ્યાપી શાન્તિ–સ્થાપન કે મુખ્ય સાધને કે દઢ કરના.
પ–આદર્શો કે ધ્યાન મેં રખ કર શાંતિનિકેતન મેં વિધા ઔર જ્ઞાન કા કેંદ્ર સ્થાપિત કરના જહાં ધર, ઇતિહાસ, સાહિત્ય, કલા, વિજ્ઞાન તથા હિંદુ, બૌદ્ધ આદિ ભિન્ન ભિન્ન સભ્યતાઓ કે સાથે સાથે પશ્ચિમી જ્ઞાન કા ભી અધ્યયન ઔર અનુસંધાન કિયા જાય. કિંતુ યહ સબ અધ્યયન રિલતા તથા સ્વાભાવિકતા સે હોના ચાહિયે જે કિ આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ કે લિયે અત્યંત આવશ્યક હૈ.
પૂવવે તથા પશ્ચિમી વિદ્વાનેં ઔર વિચારશીલે કી સહકારિતા તથા સભાવ કે સાથ જાતીય, રાષ્ટ્રીય તથા ધાર્મિક આદિ સબ ભેદ-ભાવ કે દૂર કર એક અનંત સર્વોપરિ પરમાત્માજે કિ શાતમ, શિવમ, દૈતમ હૈ-કી ઉપાસના કરના આશ્રમ કા ઉદેશ હોગા.
વિશ્વભારતી કે આદર્શ કે સંબંધ મેં કવિવર એક જગહ લિખતે હૈ:–“વર્તમાન યુગ કે સર્વોત્તમ આદશેક અનુભવ કરના હી વિશ્વભારતી કા ઉદ્દેશ હૈ. સબસે મુખ્ય બાત જિસ પર હમારા ધ્યાન ર બસે પહલે જાના ચાહિયે યહ હૈ કિ યહ સંસ્થા પૂર્વ ઔર પશ્ચિમ કે ભિન્ન ભિન્ન જ્ઞાન-ઍ તો કા (વિશેષ કર જિનકા જન્મ ભારત મેં હુઆ હો અથવા જિન્હોંને ઉસકા આશ્રય લિયા હે ) સંગમસ્થલ હ. દૂસરે કે સામને અપને કે પ્રકટ કરને કે પલ્લે ભારત કે ચાહિયે કિ વહ અપને આપકો અચ્છી તરહ જાન લે.” એક દૂસરી જગહ કવિવર ને કહા હૈઃ
“પ્રેમ, પૂર્ણ જ્ઞાન કે લિયે ઉસુક રહતા હૈ. ઇસલિયે હમારા પહલા પગ યહી હોના ચાહિયે કિ જિન ભિન્ન ભિન્ન વિભાગોં સે ભારત કા ભિન્નતા-પૂર્ણ જીવન સંગઠિત હુઆ હૈ ઉન વિભાગ ને જે સંપત્તિ ઉત્પન્ન ઔર સંગ્રહ કી હૈ ઉસકા હમેં યથાર્થ જ્ઞાન હૈ જાય. જબ હમ અપની સભ્યતા કે પ્રાચીન જ્ઞાન-ભંડાર સે અછી તરહ પરિચિત હે જાગે તભી હમ દૂસરે કે દાન કરને કે એગ્ય સમઝે જા સકતે હૈ–તભી હમ શેષ સંસાર કે સાથ ઉસકા ઉપભાગ કર સકતે હૈ.”
અભી હમારે જે શિક્ષાલય હૈ વહાં હમ ઇસી વિચાર કે સુનતે સુનતે બડે હોતે હૈ કિ દૂસરોં કે દેને કે લિયે હમારે પાસ કુછ નહીં હૈ–હમ તો ઉનસે કેવલ ઉધાર લે સકતે હૈ. ભારતવર્ષ કી ર સે વિશ્વભારતી સંસાર કે સામને ઇસ બાત કે સિદ્ધ કરેગી કિ હમારી દાન-શક્તિ સે હી હમારી સંપત્તિ કી ગણના હો સકતી હૈ, હમારા ઉદ્દેશ યહી બતાના હૈ કિ વિશ્વ કે હદય હમારા ભી એક સ્થાન હૈ તથા ઉસકા આતિથ્ય કરના હમારા ભી કર્તવ્ય હ.”
“હમારે શાસ્ત્રો મેં કહા ગયા હૈ “મનાથ મવ” ઈશ્વર હમારે પાસ અતિથિ કા રૂપ ધર કર આતા હૈ ઔર હમારા આતિથ્ય ચાહતા હૈ. મનુષ્યતા મેં જે કુછ ભી મહાન ઔર ભદ્ર હૈ વહ સબ હમારે દ્વાર પર આ કર હમારે નિમંત્રણ કી પ્રતીક્ષા કરતા હૈ, વહ કિસ દેશ સે આ રહા હૈ, એક પ્રશ્ન કરના હમેં ઉચિત નહીં કિંતુ ઉસે આદરપૂર્વક અપને ઘર મેં લાના તથા હમારે પાસ જે કુછ હો ઉસકે સામને ઉપસ્થિત કર દેતા હી હમારા કર્તવ્ય હૈ.” - “વિશ્વભારતી સંસાર કે ભારત કી ઓર સે યહી નિમંત્રણ દેતી હૈ–માનવ જાતિ કે વહ અપના પૂજાપહાર અર્પણ કરતી હૈ.” (“સરસ્વતી'ના એક અંકમાં લેખક-શ્રીયુત બેહાર રાજેન્દ્રસિંહ )