________________
રાષ્ટ્રીય યોદ્ધા શ્રીરામ રાજૂ
- અસહયોગ યુગ મહાત્મા ગાંધી કે અસહયોગ કાર્યક્રમ કે સાથ આપકી વિશેષ સહાનુભૂતિ થી યા નહીં, કહા નહીં જા સકતા. ઉનકી કાર્યાવલી કે દેખ કર ઔર બાદ મેં ઉનને જે કુછ કહા થા ઉસસે યહ સ્પષ્ટ ધ્વનિ નિકલતી થી કિ મહાત્માજી કે અહિંસાત્મક કાર્યક્રમ પર ઉનકી તનિક ભી. સહાનુભૂતિ નહીં થી. ઉનકા વિશ્વાસ થા કિ અહિંસાત્મક ઉપાય સે કભી સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત નહીં કિયા જા સતા; તથાપિ ધૈર્યપૂર્વક આપ અસહયોગ આન્દોલન કી પ્રતીક્ષા કરને લગે. મહાભાજી કે કાર્યક્રમ મેં “અદાલત બાયકાટ” ઔર “મદ્ય-બહિષ્કાર” ઇન દો કાર્યક્રમ કે આપને આંતરિક પ્રેરણા કે સાથ ગ્રહણ કિયા થા. ગોદાવરી કી એજંસી ઔર વિજાગાપટ્ટમ છલા મેં આપને “મઘવન” આન્દોલન શુરૂ કિયા. આપ જહાં જાતે થે વહીં આપકે સૌમ્ય ઔર શિષ્ટ સ્વભાવ કે પ્રભાવ સે આપકે હજારે અનુયાયી પૈદા હોને લગતે થે. આપકે મુખ સે નિકલી હુઈ: બાત એજંસી અધિવાસિયોં કે લિયે વેદવાણી થી. ઇસ તરુણ સંન્યાસી કી આગમયી ઔર ઉદ્દીપનામયી વાણી ઉસ અંચલ કે સીધે સાધે રહનેવાલોં કે હૃદય મેં કાફી જગહ કર લેતી થી. સરલ ગ્રામવાસિયો કે નિકટ શ્રીરામ રાજૂ કી યહી વાણી થી કિ “કભી અદાલત કી એર પર મત રખના
ઔર શરાબ કે ના ભી પા૫ સમઝના.” આપકી યહ વાણી દાવાનલ કી તરહ ચારોં ઓર ફલ ગયી. એજ સી અંચલ મેં એસા કાઈ નહીં થા જિસને ઉનકી બાત કે ન રખા હો. રાજ કે. પ્રયાસ સે ઇસ પ્રદેશ મેં એક નયે જીવન કા સંચાર હુઆ. લોગોં ને શરાબ કા સ્પર્શ તક કરના પાપ સમઝા. અદાલત મેં મામલો મુકદમાં કા ટેટા પડ ગયા. ગ્રામ ગ્રામ મેં પંચાયતે બનને, લગી એવં ઇન્હીં સ્વદેશી અદાલત મેં પંચ દ્વારા વિચાર હોને લગા.
- નાકરશાહી કી એની શ્રી રામચંદ્રજી કે એક મંદિર મેં રાજા રહતે થે. કેયા જાતિ મહા અશિક્ષિત હૈ. યહ જાતિ સ્વભાવતઃ જડ રવભાવ કી હૈ. સહજ મેં દસ જાતિ કે ભીતર કિસી પ્રકાર કી ચંચલતા પૈદા. નહીં કી જા સકતી, કિંતુ એક બાર ઉસમેં ચાંચલ્ય કી સૃષ્ટિ હે જાને સે ફિર વહ મહાદુર્દાન્ત હે ઉઠતી હૈ. વહ પચીસ વર્ષય તરુણ સંન્યાસી ઇસી જાતિ મેં વિદ્રોહ કા અગ્નિમય મંત્ર ફેંકને લગા. યહ દેખ કર ભલા નૌકરશાહી કબ તક ચેન સે બૈઠી રહ સકતી થી? ઉસકે કાન ખડે હો ગયે.
છે કે દસ કરને કે લિયે પ્રાંત કી સરકાર બેચન હો ઉડી. ૧૯૨૨ ઇસ્વી કી જ નવરી મેં યહ બડે જે કી અફવાહ ફેલી કિ રાજૂ રાજવિદ્રોહ ખડા કરને કી તૈયારી કર રહા હૈ. ભૂતપૂર્વ ગોદાવરી છલા કે પુલિસ સુપ્રિન્ટેન્ડન્ટ ફૌરના ઘટનાસ્થલ પર પહુંચ ગયે, કિંતુ વહાં ઉનકે કુછ ભી ન મિલા. રાજૂ ઉસ સમય તપસ્યા મેં લીન થે. પુલિસ ઉનકો ગિરફતાર કર કે નરસિપટ્ટમ લે ગયી. ઇસ જગહ આપ ૬ સપ્તાહ તક નજરબંદ રખે ગયે. અંત મેં પુલિસ ને આપકે છોડ દિયા; કિંતુ બરાબર ઉનકે ઉપર નિગરાની રખને લગી એવં તરહ તરહ કે ઉપાસે વહ ઇહું સતાને લગી. પુલિસ કે ઇસ અત્યાચાર સે મુક્તિ પાને કે લિયે રાજૂ ને બોલાવરમ વિભાગ કે ડિટી કલેક્ટર મિત્ર કજલ ઉલ્લા કે પાસ આવેદન કિયા. કહા જાતા હૈ કિ ઇસ કે બાદ ડિપ્ટી કલેકટર સે રાજુ કી મુલાકાત હઈ.ઇસ મુલાકાત કી ભીતરી બાત તે નહીં માલૂમ હુઈ, કિંતુ ઉસકે પરિણામ સ્વરૂપ મિ. ફાજલ ઉલ્લા ને મદ્રાસ સરકાર સે ૯૦ બીઘા જમીન રાજૂ કો દેને કે લિયે સિફારીશ કી. ઈસ પ્રકાર સ્વદેશપ્રેમ સે ઓતપ્રોત રાજુ કો ગાઈશ્ય જીવન મેં ડાલને કી કોશિશ કી ગયી, કિંતુ યહ કોશિશ બેકાર હુઇ. સ્વદેશપ્રેમ સે પ્રભાવિત હોકર જિસને સમસ્ત જીવન કે ઉપભોગ કે લાત માર કર સંન્યાસ ગ્રહણ કિયા ઉસકા ૯૦ વીઘા જમીન દે કર ઉસ વ્રત સે ડિમાને કા પ્રયાસ કરના ઉપહાસાસ્પદ હૈ. જિસને હિમાલય પર્વત સે લે કર કન્યાકુમારી તક સમગ્ર ભારતભૂમિ કો અપના લિયા હૈ ઉસકે લિયે ૯૦ બીઘા જમીન ભલા કયા ચીજ હૈ? રાજૂ વિદેશી પ્રભુસે સામાન્ય ૯૦ બીઘા જમીન લે કર સંતુષ્ટ નેવાલા જીવ નહીં હ; વહ તો સમગ્ર ભારતભૂમિ કે વિદેશિ કે હાથ સે છુડાને કે લિયે પાગલ હૈ ઉઠે હૈ. સ્વાધીન ભારત કા રવન હી આપ સદૈવ દેખતે થે. ઈસી એક ચિંતા મેં આપ મસ્ત રહતે થે, સ્વદેશ કી ઇસી સ્વાધીનતા કે લિયે હી આપ નીરવ સાધના મેં લગે હુએ થે. એજંસી
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com