Page Text
________________
ર૭૬
શુભસંગ્રહ-ભાગ ત્રીજો
વિવાહ ઔર ગૃહસ્થાશ્રમ અપને ગ્રામ મેં રહ કર ભગવદભજન ઔર કથા-કીર્તન કે દ્વારા ધર્મ ઔર નીતિ કા પ્રચાર કરના હી એકનાથજી કા વ્યવસાય થા. લગભગ ચારસૌ વર્ષ પહલે. જિસ સમય કી કથા હમ લિખ રહે હૈ, હમારે દેશ કી પ્રજા કે સામને જીવન-કલહ ઈતના કઠિન નહીં થા, જિતના આજ હૈ. દેશ મેં ધન-ધાન્ય ઔર અન-વસ્ત્ર કી કમી નહીં થી. ઈસ લિયે અનેક સાધુ ગૃહસ્થાશ્રમ મેં રહ કર હી ભગવભજન કરતે હુએ, જીવમુક્ત કી અવસ્થા મેં રહ કર, અપને કુટુંબ કા પાલન-પોષણ કરતે રહતે હૈં. ઉનકો કોઈ ચિંતા નહીં રહતી થી. સંસાર કી સેવા કરતે થે ઔર સંસાર ઉનકી સેવા કરતા થા. આજકલ ગૃહસ્થી કે પાલન-પોષણ કી ચિંતા મેં હી મનુષ્ય કા સારા જીવન નીત જાતા હૈ ઔર અન્ય સત્કાર્યો કે લિયે અવકાશ હી નહીં મિલતા. સમય કી મહિમા હૈ.
અરવું. એકનાથજી કી સાધુતા ઔર અલૌકિક કીતિ સુન કર બિજાપુર કે એક કુલીન ઔર સદાચારી ગૃહસ્થ ને અપની કન્યા કા વિવાહ ઉનકે સાથ કર દિયા. ઈસકા નામ ગિરિજાબાઈ ચા. ગિરિજાબાઈ અને પતિ કી હી તરહ સાધ્વી, નમ્ર ઔર સુશીલા થી. ઈનકે પતિવ્રત્ય કી કથા મહારાષ્ટ્ર મેં અબતક કહી જાતી હૈ. ઇસ દંપતી કે કુલ તીન સંતાનૅ હુઈ–દો કન્યાએ
ઔર એક પુત્ર. પુત્ર કા નામ હરિપંડિત થા. યહ સંસ્કૃત કા ઉભટ વિદ્વાન થા. ઇસકે અપને સંસ્કૃત-પાંડિત્ય કા બડા અભિમાન થા. અપને પિતા પર વહ ઇસી બાત સે અપ્રસન્ન હો ગયા થા કિ વે ભાષા મેં કથા-કીર્તન કિયા કરતે થે. ઈસકે સિવા એકનાથજી કે સામાજિક વ્યવહાર સે ભી વહ અસંતુષ્ટ થા. એકનાથજી બ્રાહ્મણ, અંત્યજ, મુસલમાન ઇત્યાદિ કિસીમેં ભેદભાવ નહીં રખતે હૈ, સબમેં એક ઈશ્વર કે દેખતે થે. યહ બાત ઉનકે પુત્ર હરિપંડિત કે પસંદ નહીં થી. અએવ વે રુછ હે કર કાશી ચલે ગયે થે; પરંતુ પછે સે એકનાથ ઉનકે બહુત સમઝી-બુઝી કર ઘર લે આયે.
એકનાથજી કે દો કન્યા થી. એક કા નામ લીલાબાઈ ઔર દૂસરી કા નામ ગંગાબાઈ થા. લીલાબાઈ કા પુત્ર મુક્તશ્વર મહારાષ્ટ્ર કા બહુત બડા પ્રસિદ્ધ કવિ હો ગયા હૈ.
શ્રી એકનાથજી કા સાધુત્વ શ્રી એકનાથજી કે સાધુત્વ કી અનેક કથા ઉનકે ચરિત્ર- મેં લિખી હૈ. ઉનમેં સે કુછ નીચે દી જાતી હૈ:--
(૧) શ્રી એકનાથજી મેં સાધુત્વ કા સબસે બડા ગુણ યહ થા કિ વે સબ પ્રાણિ મેં એક ઈશ્વર કા ભાવ દેખતે થે. જબ વે કથા-કીર્તન કરતે થે, તબ ઉસમેં બ્રાહ્મણ, મહાર (અંત્યજ) ઔર મુસલમાન સભી નીચ-ઉચ જાતિ કે લોગ શામીલ હેતે થે; ઔર સબકે સાથ યે સમાન બર્તાવ કરતે થે. ઈસ કારણ કટ્ટર બ્રાહ્મણ ઇનસે સદૈવ જલા કરતે થે; પરંતુ અપને સાધુત્વ કે ચમત્કાર સે યે ઉનકે આશ્ચર્યચકિત કર કે સદૈવ ઉનકા અનુચિત અભિમાન દૂર કિયા કરતે થે. એક બાર ઉને શ્રાદ્ધ મેં અંત્યજો કે ભજન-દાન દિયા. ઇસ પર બ્રાહ્મણ લેગ અપ્રસન્ન હે ગયે. અંત મેં ઇન્વેને અપને યોગબલ સે ઉનહીં બ્રાહમણાં કે પૂર્વ કે સ્વર્ગ સે બુલાકર શ્રાદ્ધ મેં ભોજન કરાયા.
ઇનકે શિષ્ય મેં કઈ મુસલમાન ભી થે, જે સ્વયં બડે સાધુ છે. ઉનમેં એક કા નામ બંદેખાં થા. બંદેખાં નમાજ ગૌર રાજે કા પાલન નહીં કરતા થા. ઈસ લિયે એક બાર ઉસકે સ્વાતિ ને ઉસસે નમાજ પઢને કે લિયે બહુત આગ્રહ કિયા તબ બંદેખાં ને ઇસ પ્રકાર “અભંગ” નામક મરાઠી પદ્ય મેં ઉત્તર દિયા --
સૈજિગ્યાને અલ્લા ખડા, ઔર યા જગહ ખાલી પડી ? ચાહોં બખત નિમાજ કે, ઔર ક્યાં બખત ચેર કે ? જિદર-ઉદર ભરા હૈ ધની, નિમાજ કી દરકાર નહીં બાબા !
“એકા જનાર્દન” કા બંદા, જમીન અસ્માન ભરી હે ખુદા. ઈસ ઉત્તર એ પાઠકગણ સમઝ સકતે હૈ કિ, વિજાતીયો પર ભી એકનાથ કી શિક્ષા ઓર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034612 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1928 |
| Total Pages | 432 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |