________________
,
ઉદબોધન . ૪૭–ભારતીય યુવકે! આગે બઢો.
મૈને અભી રેપ કે દૌર સમાપ્ત કિયા છે. રેપ કા સાહિત્ય, સભ્યતા, કલાકૌશલ, વિજ્ઞાન ઔર ઉસકે ક્રિયાત્મક ચમત્કાર હરએક આદમી કી આંખે મેં ચકાચૌંધ પૈદા કર દેતે હૈં. લગ કહતે હૈ કિ ગત રોપીયન મહાયુદ્ધ ને રોપ કો ચૌપટ કર દિયા; પરંતુ ઉસ કમી કે પૂર્ણ કરને કે લિયે હરએક રોપવાસી એક સે એક આગે બઢ કર દૌડ રહા હૈ. ઇંગ્લેંડ ઔર કાંસ મેં અલગ તૈયારી હો રહી હૈ. ઇટાલી મેં ઔર હી ધૂમ છે. અમેરિકા કે વૈભવ કી ઓર તો સમસ્ત સંસાર જીભ નિકાલે બેઠા છે. જર્મની અપની ઉસી કતર બૉત (કાતરવું, માપવું, મેં લગા હુઆ હૈ. યથાર્થ ઉસે સામરિક આયોજન કરનેકી વર્સેલીજ સંધિ કે અનુસાર આજ્ઞા નહીં, પરંતુ તબ ભી વહ ઈતના તૈયાર હૈ કિ એક દે રાષ્ટ્રોં કે અબ ભી પછાડ સકતા હૈ. રૂસ કા બોલશેવિક હૌવા આજ સામ્રા
જ્યવાદિયે કે લિયે બડા ભયાનક હે રહા હૈ, ઔર સામ્રાજ્યવાદી ઉસકી ભરપેટ નિંદા ભી કર રહે હૈ ઔર ઉસે હર તરહ સે બદનામ કર રહે હૈ. પરંતુ દિન૫ર દિન સંસારમેં ઉસકી નીતિ કી વિજ્ય હતી જાતી હૈ. એશિયા કે તો વહ નગારે બજાકર ઉઠી રહ્યા . ચીન મેં ઉસકા બેલબાલા હૈ. ટક ઓર જમની સે ઉસકા બંધુત્વે હૈ. ઈરાન ઔર અફગાનિસ્તાનપર ઉસકા પૂરા પ્રભાવ છે. ભારત પર ઉસકે દાંત લગે યે હૈં. લાખ છિપાને કી ચેષ્ટા કી જાય, નિકટ ભવિષ્ય મેં ગુલ ખિલ કર રહેગા. આંતર્રાષ્ટ્રીય પરિસ્થિતિ કે કારણ અંગ્રેજો કે યા તે ભારત કે સ્વરાજ્ય દેના હોગા નહીં તે ભારત સે હાથ ધોને કે તૈયાર રહના હેગા; પરંતુ અંગ્રેજ લોગ બડે બુદ્ધિમાન હૈ. વે એકાએક ભારત કે કિસી તરહ સે ભી છોડને કે તૈયાર નહીં હેગે. એક બ્રટિશ રાજનીતિજ્ઞ ને તો યહાં તક કહા હૈ કિ હમ ભારત કે અપને અધિકાર મેં રખને કે લિયે અપને બચ્ચે બચ્ચે કો યુદ્ધ કી વેદી પર બલિદાન કર દેગે. યહ કેરી અપની નહીં, સચ્ચી બાત હૈ. ઇસી બાત સે હમેં સેચ લેના ચાહિયે કિ હમેં કિતના સચ્ચરિત્ર, કિતના ત્યાગી ઔર કિતના દેશભક્ત હોના હોગા. હમેં સ્વાધીનતાપ્રાપ્તિ કી ભી તૈયારી કે લિયે હજારે યુવકે કો છાત્રવૃત્તિમાં દે કર કલા-કૌશલ ઔર કલકારખાને બનાને કી વિદ્યા શીખને કે લિયે વિદેશે મેં ભેજના ચાહિયે. જાપાન, જર્મની-કાંસએશિયા ઔર ઈગ્લેંડ કે દરવાજે હમારે લિયે ખુલે હુએ હૈ. બેરિસ્ટરી ઔર સિવિલ સર્વિસ કે પીછે ધકકે ખાને સે વિશેષ લાભ નહીં હૈ. હમારે યે કલા-કૌશલ તથા કલ-કારખાનાં કા કામ સીખે હથે નવયુવક બત કામ આવેંગે. બહુત જદ ઈનકી જરૂરત પડનેવાલી હૈ. રાજનીતિક સ્વાધીનતા તભી હમારે કામ આ સકેગી, જબ હમ આર્થિક સ્વરાજ્ય ભી પ્રાપ્ત કર લેશે નહીં તે ઉન્નત રાષ્ટ્ર હમારી કમર તોડ દેગે.
(“વિશ્વમિત્ર”ના એક અંકમાં લેખક-પંડિત જવાહિરલાલ નેહરૂ)
૪૮–“ઉબોધન”
પથકે અગમ અથાહ-સિંધુ લખ બીર હૃદય નહીં ઘબડાના, યહ તે કઠિન પરીક્ષા તેરી આહ નહીં મુંહ સે લાના. શાન્ત વાયુમંડલ મેં તુમને નાવિક બનકર ખેલા હૈ, યહ અનંત સાગર અશાન્તમય ભીષણ જીવન–મેલા છે. માયા કે બંધન મેં પ્યારે! વિચલિત હો નહીં બંધ જાના, યહ જીવન તે મરણ–ખેલ હૈ, અન્તિમ છટા દિખા જાના.
મધુસૂદન ઓઝા,
સ્વતંત્ર”
શુ. ૭
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com