________________
શ્રીરામચંદ્ર કી ખિન્નતા
૪૪૩ શ્રીરામચંદ્ર કી ખિન્નતા (લે. શ્રીયુત પં૦ ગંગાપ્રસાદજી અગ્નિહોત્રી “હિંદુપંચના તા. ૭–૪–૧૯૨૭ ના અંકમાંથી) नूनमथवतां मध्ये ममवाक्यमनुत्तमम् । भाति कालेऽभिहितं तेनास्मि हरिणः कृशः॥
રૈલોક્ય કા પરિભ્રમણ કરત-કરતે અત્યંત થકે હુએ હેને પર ભી યેં હી નારદજી કે યહ સ્મરણ હો આયા, કિ આજ ભારત કે સનાતન ધર્મ–પ્રેમી સજજન મર્યાદા પુરુષોત્તમ શ્રીરામચંદ્રજી કી જયતી મનાને કા સમારોહ કર રહે હોંગે, ત્યોં હી ઉનકે હૃદય મેં શ્રી રામચંદ્રજી કી ભક્તિ કા રત્નાકર ઉમડ ઉઠા, ઉસકી તરંગ મેં ઉનકી પરિશ્રમજન્ય શંકાવટ ન જાને કહાં બહ ગઈ. વે બડે ઉત્સાહ સે શ્રી રામજન્મોત્સવ દેખને કે લિયે ભારત કી ઓર ચલ પડે. ભારત કે બમ્બઈ. કાનપુર, કરાંચી, દિલલી એર કલકત્તા આદિ નગર મેં બસનેવાલે પરમ ધામિક ધનવાન કે ભવનાંપર નારદજી ને પધારકર વહાં શ્રીરામચંદ્ર કે જન્મોત્સવ કો દેખ, ઈતન સુખ પાયા, કિ ઉસ કા વર્ણન કરને કે લિયે ક્ષીરસાગર ગયે બિન ઉનસે નહીં રહા ગયા. વે કલકત્ત સે સીધે ક્ષીરસાગર કે લિયે રવાના હે ગયે. તે મન મેં સોચતે જાતે થે, કિ જબ શ્રીરામચંદ્રજી ભારતવાસિયોં કી ભક્તિ કા વર્ણન મુઝસે સુરેંગે, તબ નિ:સંદેહ બહુત પ્રસન્ન હેગે. - ક્ષીરસાગર મેં પહૂંચકર જ્યોં હી નારદજીને અપને પહૂંચને કે સમાચાર ભગવાન રામચંદ્રજી કે પાશ ભિજવાયે, ત્યાં હી ભક્તવત્સલ શ્રીરામજી ને આપ કો બલવાયા. આપ કે ભગવાન કે સમીપ પહૂંચતે હી ભગવાન ને આપ કા સ્વાગત કર આપસે કુશલ પૂછી ઔર આપ કે બૈઠને કે લિયે આસન દિયા. આસન પર બૈઠકર નારદજીને ભારતીય ભકતેં કી ભક્તિ કા વર્ણન ભગવાન કો કહ સુનાયા. ઉસે સુનકર ભગવાન કા વર્ણ કુછ પીલા સા હો ગયા ઔર વે દુઃખી સે દીપ પડે. શ્રી રામચંદ્રજી કી ઉક્ત અવસ્થા દેખ, નારદજીને બડી આતુરતા કે સાથ પૂછા, કિ ભગવન! વર્તમાન ભારતીય ભોં કી ભક્તિકથા સુનકર આપ કી યહ દશા કે હો ગઈ? ઉત્તર મેં શ્રીરામચંદ્રજી ને બડે દુઃખ કે સાથ કહા કિં:"नूनमर्थवतां मध्ये मम वाक्यमनुत्तमम् । न भाति कालेऽभिहितं तेनास्मि हरिणः कृशः ॥
હે નારદજી ! મૈને નરદેહ ધારણ કર ભારતવાસિયોં કો ઉનકે કલ્યાણાર્થ જે અમેઘ ઉદેપશ દિયે થે, ઉનકે વર્તમાન ભારતવાસી હિંદુમાત્ર ભી નહીં માનતે. અપને ઉપદેશ કી અવજ્ઞા હોતી હુઈ દેખકર મેં બહુત હી દુ:ખી હો જાતા હૂં!”
ઉક્ત બાત કો સુનકર નારદજી આશ્ચર્યચકિત સે હૈ રહે. ઉન્હોંને બડી નમ્રતા કે સાથ શ્રીરામચંદ્રજી સે પૂછો કિ, ભગવન! આપને અપને પરમ પ્યારે ભારતી કે કૌનસા ઉપદેશ દિયા થા, જિસ કી અવજ્ઞા કર વે શ્રીમાન કે ઇસ પ્રકાર દુઃખી કર રહે હૈં ? ઉત્તર મેં શ્રીરામચંદ્રજી ને કહા કિ મૈને રામાવતાર મેં ભારતીય જન કો યહ ભલીભાંતિ સમઝા દિયા થા, કિ ભારત કે ધનધાન્ય તથા સુખ-સંપત્તિશાલી બનાયે રખને કે લિયે ઉન્હેં ગોરક્ષા, કૃષિ ઔર વાણિજ્ય કી રક્ષા ઔર વૃદ્ધિ કરતે રહના હેગા. ઇતના હી નહીં; કિન્તુ કૃષ્ણાવતાર મેં મૈને
પરિપાલન કર ઉન્હેં પ્રત્યક્ષ શિક્ષાઠારા સમઝા દિયા થા, કિ તુમ લોગ કલ્યાણપરપરા કી દાત્રી કલ્યાણી ગૌ કી સેવા સદા કરતે રહના, મેરે ઇસ હિતકર ઉપદેશ કા યથેષ્ટ આદર કરતે રહના. મૈને ઉનસે કહા થા – क्षीरन्तु बालवत्सानां ये पिबन्तीह मानवाः । न तेषां क्षीरपा केचित् जायन्ते कुलवर्द्धनाः।
( અ. ૫. ૧૨૫-૬૬) અર્થાત્ જે લોગ છોટે બછડેવાલી ગૌોં કા દૂધ પી જાતે હૈં, ઉનકે વંશ મેં દૂધ પીનેવાલી ઔર કુલ કી વૃદ્ધિ કરનેવાલી સત્તાન નહીં હતી.
નારદજી ! મેરા યહ ઉપદેશ ભારતવાસિયોં કી મંગલકામના સે ઓત-પ્રોત ભર હુઆ હૈ, પર પરમ ખેદ ઔર સત્તાપ કા વિષય હૈ, કિ વર્તમાન ધનવાન ભારતવાસી મેરે ઇસ ઉપદેશ કા સોલહ આને અનાદર કર રહે છે. છોટે બછડે કે હિસે કા દૂધ પી જાને કી વાત કૌન કહે, વે ઉન ગૌઓ કા દૂધ પાતે હૈ, જિન કે દૂધમ્હે બચ્ચે કે લાલચી વાલે માર ડાલતે હૈ. ઉન્હી ગૌઓ કે દૂધ ઔર ઘી સે બનાયે હુએ પકવાને કા મુઝે નૈવેદ્ય દિખાકર મુઝે “વદત વ્યાઘાત”
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com