________________
૩૩
તથા છાપ મારવાના તથા ઘેરે ઘાલવાનાં સાધાનને વિકાસ કરવામાં આવ્યો હતો. એ ઉપરાંત યુદ્ધ અંગેના બધા વ્યહે તથા નીતિરીતિને ઝીણવટથી ખ્યાલ થયો હતો. લશ્કરનાં માણસને બખ્તર આપવામાં આવતાં હતાં. છતાયેલું શહેર લૂંટવામાં આવતું હતું અને તારાજ કરવામાં આવતું હતું. લશ્કરનાં માણસને પગાર ઉપરાંત લૂંટમાંથી ભાગ આપવામાં આવતા. યુદ્ધમાં પકડાયેલા ગુલામને મારી નાખવામાં આવતા હતા. દરેક સિપાઈને પિતે જેટલાં માથાં કાપી લાવે તે પ્રમાણે બદલો આપવામાં આવતો.
લશ્કર પછી બીજા નંબરે રાજાનો આધાર દેવળ ઉપર હતો. ધર્મગુઓને રાજાશાહીને ટેકે હોવાને લીધે તેમને ખૂબ દેલત આપવામાં આવતી હતી અને તેમનું રક્ષણ ખૂબ કાળજીપૂર્વક કરવામાં આવતું હતું. રાજ્યનાં બધાં ફરમાનો, બધા કાયદાઓ તથા બધી જાતના કરે અને બધાં યુદ્ધ એસીરિયાના મૂખ્ય દેવ આસુરના માનમાં થતાં હતાં. રાજા પોતે દેવની પ્રતિકૃતિ મનાતો હતા. એસીરિયાનો ધર્મ એની કલા અને વિજ્ઞાનની જેમ બેબીલેનિયાથી આવ્યો હતો.
ઉઘોગ વેપાર એસીરિયાનું આર્થીક જીવન બેબીલોનથી વધારે જુદું પડતું નહતું. શ્રીમંત એસીરિયન કે મેટા મેટા જમીનદાર હતા. બેબીલોનની જેમ એકજ નદી એસીરિયાની જમીનને ફળદ્રુપ બનાવતી હતી. બેબીલોનની જેમ એસીરિયાની મુખ્ય ખેતી નહેરો વડે થતી અને બેબીલોનની જેમ ખેતી કરનારા ખેડૂતો ગુલામ હતા.
ઉદ્યોગની અંદર એસીરિયાનાં શહેરમાં બેબીલોનિયામાં હતો તેવો વહેપાર ચાલતો હતો. એકજ જાતનાં વજન અને માપ વપરાતાં હતાં. ધાતુઓ ખોદી કાઢવામાં આવતી હતી અને મેટા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
