________________
૩૮
અંધારા પેટમાં પેસતા હતા. એ ખાણીઆએનાં બાળકા વજન~ દાર ધાતુઓને જમીનમાંથી ઊંચકી લાવતાં હતાં. એ ખાણીઆએના ડેસાડેસી ખાણમાંથી નીકળેલી ધાતુઓને ધોઈને ચેાખી કરતાં. ઇજીપ્તની શ્રીમંતશાહીને તેમના નફા માટે વેડ કરનારી મનુષ્યની જાતમહેનત ખૂબ સાંઘી મળતી. જીપ્તના રાજાએ પાસે કેદી તરીકે મૂંઝવતા ઘણા માણસેા હતા. એ ઉપરાંત એમની પાસે લડાઈના અનેક કેદીએ હતા. એવા યુદ્ધના કેદીએ પેાતાના કુટુંબ સાથે પકડાતા હતા. એ કદી એને તેમની સ્ત્રીએ તથા બાળા સાથે સેાનાની ખાણેામાં મજૂરી કરવા મેાકલવામાં આવતા. આવા ગુલામ અનેલા કામદારા પેાતાના શરીરની સંભાળ લઈ શકતા નહિ. એમના શરીરને ઢાંકવા એકે વસ્ત્ર અપાતું નહિ. એવા કામદારની બિમારી કે શરીરની નાળાઈ કે સ્ત્રીઓની નાજુકતા ધ્યાનમાં લેવાતાં નહિ. પણ સૌને એક સાથે આઠે પહેાર સુસવતી ચાબુકે! નીચે કામમાં જોડવામાં આવતાં. એવા કામદારે!માંથી સેકડે કામ કરતાં મરી જતાં હતાં. ઈજીપ્ત તાંબા સાથે ટીનને ભેળવી કાંસુ' બનાવતાં શીખતું હતું. એ ધાતુના યુદ્ધમાં વપરાતાં હથિયારો તથા ઉદ્યોગનાં સાધને બનતાં હતાં. ઇજીપ્તના કામદારા ઈંટા બનાવતા હતા. માટીના વાસણાને ચળકતાં કરતા હતા. કાચ બનાવતા હતા તથા જુદા જુદા રંગાનું કામ કરતા હતા. એ લોકો લાકડાનું કાતરકામ સારૂં કરી જાણતા હતા. વહાણે, ગાડીએ, ખુરશીઓ તથા પલંગે તથા સૂવાનું મન થઈ જાય એવી મડાપેટીએ બનાવતા હતા. પ્રાણીઓનાં ચામડનાં વસ્ત્રો, ઢાલે!, એઠકા વગેરે બનાવતાં હતાં. ઘણી જાતનાં ચપ્પુએ બનાવતા હતા તથા દેરડાં, સાદડીએ અને કાગળ પણ બનાવતાં હતાં. તથા ધાતુને જુદા જુદા ઢાળ ચઢાવતા હતા. અને સુંદર વેરનીશ કરતા હતા. એ ઉપરાંત એ લેાકેા કલાના નમૂના જેવા તથા વણાટ ઇતિહાસમાં અજોડ એવા બારીક
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
