________________
૨૯૮ હતા અને તે પણ આર્થિક પરિબળાએ વેપારી વર્ગનીજ આબાદી ભાખી હતી. વેપારીઓ ચીનની જનતાનાં ઉત્પાદન એશિયાના ખૂણે ખૂણે લઈ જતા હતા, અને ધીમે ધીમે સરકારને આર્થિક પાયો બનતા હતા. ચીનને અંદરનો વેપાર “લી કીન' (મજૂર પરને માથાદીઠ કર)કરથી ધાતો હતો, બહારના વહેપારમાં જમીન અને દરિયાઈ લુટારૂ ટોળીઓનો ભારે ભય હતો. પણ ચીની વહેપારીઓએ મલાયા પેનીનસ્યુલાની આસપાસનો દરિયાઈ માર્ગ ગોતી કાઢી એ ભયને દૂર કર્યો. તથા હિંદનાં માલ લઈ જવા માટે તુર્કસ્તાનમાં થઈને જતો જમીન માર્ગ પસંદ કર્યો. એજ રસ્તેથી ચીની વહેપારીઓ પરશિયા, મેસોપોટેમિયા અને રેશમાં પહોંચતા હતા. રેશમ અને ચાહ, ચીનાઈ વાસણ અને કાગળ,બીર અને એપ્રીકેટ, દારૂગોળો અને રમવાનાં પત્તાં એ વેપારની મુખ્ય વસ્તુઓ હતી. એના બદલામાં ચીની વેપારીઓ બીજા દેશો પાસેથી કાચ, કેસર, અને તબકુ ખરીદતા હતા.
પ્રાચીન સમયની શાહુકારી અને નાણું પદ્ધતિથી વેપારને ઉત્તેજના મળતી હતી. ત્રીસથી સાઠ ટકાના વ્યાજના દરથી વેપારીઓ અંદર અંદર ધીરધાર કરતા હતા. તે સમયની ચીની કહેવત કહેતી હતી કે લુટારૂઓની ટોળીઓ જ ધીરધાર કરવાની બેંકે ખોલતી હોય છે. ચીનમાં ચલણું નણની શરૂઆત ઈ. સ. પૂર્વે પાંચમા સૈકાથી થઈ. શન બેટમાં સેનાના સીક્કાનું ચલણ શરૂ થયું. શહેનશાહ પુત્રીના સમયમાં એક ફૂટ લાંબા એવા ચામડાના સીક્કા શરૂ કરવામાં આવ્યા જે કાગળની નોટના સર્જક બન્યા.
વિજ્ઞાન ચીનના વેજ્ઞાનિકોએ ટાંગ શહેનશાહના સમયમાં દારૂગોળાની શોધ કરી પણ તેને યુદ્ધમાં ઉપયોગ ૧૧૬માં જ કરવામાં આવ્યા. પછી આરબને ચીની વેપારીઓના વેપારી સંપર્કથી દારૂગોળાની
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
