________________
૫૫
રિચય
દેશના ખૂણે ખૂણે આત્મબલિદાનને અગ
હજાર લેાકેા જેલમાં ગયા. કેટલાક ભા
જંગમાં સ્ત્રીઓએ પણ પેાતાને કાળા આપ્યા. નાનાં નાનાં ભાળકાની વાનર સેનાએ પણ મશદૂર બની ગઈ. એ સવિનય ભંગના આર્ભ પહેલાં માની બીજી તારીખે ગાંધીજીએ વાઈસરાયને એક પત્ર મેાકલ્યે!. સમજુતિને એ અંતિમ પ્રયત્ન હતા. એ પત્રમાં ગાંધીજીએ બિટિશ શાસનની ખૂરાઈએને ઉલ્લેખ કર્યો હતા તથા સરકારી કાયદાના ભંગ કરવાના પડકાર કર્યાં હતા. ગાંધીજીની સરદારી નીચે લેકશક્તિ શાહીવાદના પશુભળને મુકાબલેા કરવા તૈયાર થતી હતી. માંની ખારમી તારીખે એશી સ્વય’સેવકની એક ટૂકડી સાથે મીઠાને! કાયદા તાડવા માટે ગાંધીજીએ દાંડી તરફ કૂચ કરી. એ ઐતિહાસિક કૂચે ગુજરાતમાં અજન્મ જાગૃતિ આણી. એપ્રિલના છઠ્ઠા દિવસે ગાંધીજીએ દાંડીના સમુદ્ર કિનારા ઉપર સરકારી કાયદા તાડયો. તે દિવસથી કારામારીના ઠરાવ પ્રમાણે આખા દેશને સત્યાગ્રહ કરવાની છૂટ મળી ચૂકી હતી. ઠેરઠેર ગેરકાયદેસર મીઠું બનવા લાગ્યું અને વેચાવા લાગ્યું. સરકારી કારાગારમાં લેાકેા હજારેની સંખ્યામાં જવા લાગ્યા. પોલિસ અત્યાચારા શરૂ થઈ ચૂકયા. આખી હિન્દની ધરતી સરકારી લાઠીમારના લેાહીથી ર'ગાઈ ગઈ. સત્યાગ્રહી છાવણીએ પર હુમલાએ શરૂ થઈ ગયા. જેલનાં દમન જોરશેારથી વધી પડયાં. રાજ કેદીએ ઉપર અનેક જાતનાં પીડને અજમાવવામાં આવ્યાં. જીવને જેલમાં મરવા માંડયા. ઘેાડા ગાંડા પણ થઈ ગયા. ધેાલેરા અને દાંડીની ધરતી સરકારી પશુળે માંડેલા પશુખળાના ખૂની વર્તાવની આજે પણ સાક્ષી પૂરે છે. મીઠાના કાયદાને ભાંગવાની સાથે સાથે દારૂ અને વિદેશી વસ્ત્રને બહિષ્કાર પણ શરૂ થયાં. સફ્ળ પીકેટિંગા ગેાઠવાઈ ગયાં. ત્રેવીસમી એપ્રિલે પેશાવરમાં ગાળીબાર થયા. સેકડેની સખ્યામાં છાતીએ ધાવતાં બાળા સાથે સ્ત્રીએ પણ વિધાઈ ગઈ. હજારી ઘાયલ
વાત એ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
