________________
૨૫૩
દેશબંધુદાસ તથા મોતીલાલ નેહરૂ સાથે સમજુતી થઈ અને ત્યાર પછી મહાસભા તરફથી જ સરકારી તંત્રમાં બંધારણીય કાર્યક્રમને અમલ કરવાનું કામ સ્વરાજ પાર્ટીને રોપવામાં આવ્યું.
ત્યાર પછી ૧૯૨૭માં સરકાર તરફથી સાયમન કમિશનની નિમણુંક કરવામાં આવી. એ કમિશનમાં એક પણ હિંદીની નિમણૂંક કરવામાં આવી નહોતી. એ કારણથી મવાલ પક્ષના લેકે પણ, અસંતુષ્ટ બની ગયા અને તેમણે સાયમન કમિશનને બહિષ્કાર કરવા નિશ્ચય કર્યો. મહાસભાને બીજો ભાગ પણ સરકારના આ નિર્ણયથી અપ્રસન્ન બન્યો. મહાસભાની માગણું ગોળમેજી પરિષદ દ્વારા શાસન વિધાન તૈયાર કરવાની હતી પણ સરકારે ગોળમેજી પરિષદ બેલાવવાને બદલે રોયલ કમિશનની નિમણુંક કરી તેથી ૧૯૨૭માં બધા રાજકારણીય વર્ગોમાં અસંતોષ વ્યાપી રહ્યો. મહાસભાએ સાયમન કમિશનને વિરોધ કરવાનું ફરમાન કાઢયું. જે દિવસે સાયમન કમિશનના સભ્યો હિન્દની ભૂમિ પર ઊતર્યા તેજ દિવસે આખા હિન્દમાં હડતાલ પડી. પછી જ્યાં જ્યાં સાઈમન કમિશન ફર્યું ત્યાં ત્યાં તેની સામે કાળા વાવટા ફરકાવતાં સરઘસ નીકળ્યાં, તથા કમિશનને તિરસ્કારી કાઢતી સભાઓ પર પોલિસે. ઠેરઠેર લાઠી પ્રહાર કર્યો. લાલા લજપતરાય એ લાઠીમારથી જખમી. થઈ મરણ પામ્યા.
ત્યારપછી ૧૯૨૮માં મહત્ત્વની ઘટનારૂપ બારડોલી સત્યાગ્રહ આવ્યો. વલ્લભભાઈ પટેલની સરદારી નીચે બારડોલીના ખેડૂતોએ સત્યાહગ્રહ શરૂ કર્યો તથા સરકારી મહેસુલ આપવું બંધ કર્યું. સરકારે જપ્તીઓ અને અત્યાચારદ્વાર દમનને કેરડો વીંઝવા માંડ્યો પણ બારડોલીના કિસાને ડગ્યા નહિ. પરિણામે સરકારની હાર થઈ અને લોકશક્તિને વિજય છે.'
ઠેર ઠેર યુવક સંઘો સ્થપાવા લાગ્યા. બંગાળના યુવકેએ મજબૂત સંગઠન કર્યું. મજૂરોની હિલચાલ પણ શરૂ થઈ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
