________________
W
૨૩ર હરાવતો તથા ચર્ચાઓ જીતતા, હિંદના સભામંડપ ગજાવો ઘૂમી વળ્યો. એણે બ્રાહ્મણની મહત્તા ફરીવાર સ્થાપન કરી તથા બુદ્ધ
અને કપિલની વિચારસરણીથી પદભ્રષ્ટ થએલા બ્રાહ્મણને ફરીવાર ચિન્તનની–વિચારણાની આગેવાનીને તાજ પહેરાવ્યા. ત્રીસ વર્ષની ઉમ્મરમાં ચિંતન અને ડહાપણની પ્રચંડ મૂર્તિ જેવો શંકર હિંદને કેન્ટ અને એકવિનાસ બની રહ્યો. એણે વેદને દેવી આવિષ્કાર તરીકે સ્વીકાર્યા. એણે બુદ્ધિને તેની અમર્યાદિત દોટમાંથી અટકાવી દીધી અને જણાવ્યું કે જૈમિની સાચે છે. બુદ્ધિને આખરી સત્ય સમજાઈ શકતું નથી કારણ કે તેના ઉપર ઈચ્છાઓનો અમલ હોય છે અને એક વકીલની જેમ તે પોતે વ્યાઘાત્મક વસ્તુઓ એકી સાથે સાબિત કરી શકે છે. એ રીતે બુદ્ધિનું ઉયન કાંતે અયવાદમાં કે નાસ્તિકવાદમાં જ પરિણામ પામે છે, આપણને બુદ્ધિના પ્રમાણેની જરૂર નથી પણ આંતરદૃષ્ટિની જરૂર છે તથા સારાસાર વસ્તુને વિવેકની જરૂર છે. તેથી જ આપણને અવલોકનની, શોધનની, તથા સમજવાની દૃષ્ટિની જરૂર છે. સાચે ચિન્તક જેની બુદ્ધિ ખૂબ બળવાન હોય તે નથી પણ જે સંયમી છે ધીરજવાળે છે શાંત છે તે છે. તેથી ચિત્તનના અભ્યાસીને પ્રમાણુશાસ્ત્ર કરતાં આત્મશુદ્ધિની અને નિયમનની વધારે આવશ્યકતા છે.
આવું વેદાંતદર્શન જેના મોઢા ઉપર મૂછ નહેાતી ફૂટી એવા એકવીશ વર્ષના બ્રાહ્મણ જુવાને રજૂ કર્યું છે. એની રજુઆત પછી એણે એના ઉદાત્ત જીવનથી તથા કદી પરાભવ ન પામે એવી બુદ્ધિના તેજથી હિંદના ખૂણે ખૂણે વેદાંતનું જ્ઞાન ફેલાવ્યું છે. એણે એકેએક આવાહનનો સ્વીકાર કરી બુદ્ધિની વાતમાં સૌને મહાત કર્યા છે. અને એ રીતે ચિત્તનના પ્રદેશમાં વિજયનો ડંકો વગાડી બત્રીસ વર્ષની જુવાન વયે હિંદને એ સમર્થ ચિન્તક હિમાલયમાં જઈને વિરામ પામ્યો છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
