________________
૧૨
સાથે શિવ અને વિષ્ણુ જોડાઈ ગયા હતા. વિષ્ણુ મનુષ્યજાતનું કલ્યાણ કરવા માટે વારંવાર મનુષ્યના અવતાર લેતે હતેા. એમાં મેટામાં મેટા અવતાર કૃષ્ણને હતા અને એને જન્મ કેદખાનામાં થયા હતા. જન્મ પછી એણે ઘણા કાવાદાવા તથા ચમત્કારો કર્યાં હતા. એને એક શિષ્ય હતા તેનું નામ અર્જુન હતું. એ ભગવાન કાઈ કહે છે કે ખાણુ વાગવાથી મરી ગયા.
હિન્દુ દષ્ટિએ જીવનના મુખ્ય ત્રણ વિભાગ આલેખવામાં આવ્યા છે. એક જન્મને, બીજો જીવનના અને ત્રીજો મરણને. જીવનના વિશાળ ખ્યાલ પર એ ત્રણ ક્રિયાઓ ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ, અને લયની કહેવાય છે. બ્રહ્મા એ ઉત્પત્તિને ભગવાન છે. વિષ્ણુ એ 'સ્થિતિને સ્થાપક છે તથા શિવ વિનાશ અથવા લયને અધિછાતા છે. જૈન સિવાયના બધા હિંદુએ આ ત્રિમૂર્તિને આરાધે છે. તેમાં પણ કેટલાક શિવ તરફ અને કેટલાક વિષ્ણુ તરફ પક્ષપાત ધરાવે છે. વિષ્ણુના ભક્તો પેાતાના કપાળમાં ઊભું ટીલું કરે છે તથા શિવના ભક્તો કપાળમાં ગાયના છાણુની કે ભસ્મની પુરુષના પ્રજનન અંગ જેવી લિંગ આકૃતિએ દરે છે
હિન્દુ ધર્મોંમાં શિવપૂજન એ ખૂબ જૂનામાં જૂની અને સૌથી ભયાનક પૂજા છે. સર જોન માલે ‘મેાહનો ડેરા’માં જોયેલાં અવશેષામાં પણ શિવપૂજા જડી આવે છે. પુરુષની જનનેન્દ્રિય જેવા આકારાવાળા પત્થરની પૂજા કરવામાં આવે છે તથા એ આકારમાં બધી જાતની વિનાશક અને શુભ શક્તિને જોવામાં આવે છે તથા શિવને વિનાશના તાન પર તાંડવ ખેલાવવામાં આવે છે. હિન્દના દરેક ભાગમાં અને ખાસ કરીને બંગાળમાં શિવની પ્રજનન શક્તિને કાલી, પાવતી, ઉમા કે દુર્ગા તરીકે એળખવામાં આવે છે અને સૌને શિવની સ્ત્રી ગણી તેમની ભયંકર કે સુંદર મૂર્તિઓ રચવામાં આવી છે, જૂના સમયમાં એ મૂર્તિને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
