________________
૧૬૭,
રાખવાની અંધ ઈચ્છાપર વિજય મેળવી શકાય છે. ઘણું જેનેએ આ રીતનું શરણ સ્વીકાર્યું છે અને જૈન ધર્મના નાયકે જગતને ત્યાગ એજ રીતે કરે છે એમ કહેવામાં આવે છે.
- માનસ વિજ્ઞાનની દૃષ્ટિએ જોઈએ તો એ શાસ્ત્ર માનસ ક્રિયાએને ઊકેલ કરતાં જણાવે છે કે મનુષ્યના માનસિક રોગમાં મુખ્ય બેજ લક્ષણ છે. એક આત્મદમન અને બીજું પરપીડન. એકે એક ચિત્તભ્રમવાળાં અથવા ગાંડ મનુષ્યમાં આ બે લક્ષણે ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં હોય છે જ. જેન ધર્મ પ્રબોધેલા આ બધાં પીડને વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિએ જોવામાં આવે તે માનવ સમાજના મનને બીમાર દશામાં લઈ જનારાં માલમ પડે છે તથા સમાજના આર્થિક, રાજકીય કે નૈતિક બીજા દમનના ધારાધોરણથી દબાયેલાં સ્ત્રીપુરુષો તેને દમનનો પ્રતિકાર કરવાને બદલે આવા ધર્મમાં પ્રવેશી પિતા પર થઈ રહેલાં દમનનો બદલો આત્મદમન અથવા સ્વપીડનથી વળતાં હોય છે. એ રીતે દમન પર રચાએલા આવા ધર્મો મનુષ્યની બીમારી દશાને વધારી મૂકતા હેય છે.
સમાજના જે સંજોગોમાં માનવસમાજની આ બીમાર દશાને જુદાજુદા ધર્મના કેફથી ઉત્તજવામાં આવતી હોય છે તે સંજોગો માનવ સમાજના મોટા ભાગનું પીડન તથા મનુષ્યના મેટા ભાગને દમન પર છવાડતા હોય છે. જીવનના અટલાં દમન અને છેવટની આપઘાતની ઉત્તેજના પર રચાયેલ જૈન ધર્મ તે સમયના જીવન સંજોગ પર ઊભો હતો. તે સમયના કચડાતાં રીબાતાં અને દબાયેલાં જીવનની એ પ્રતિકૃતિ હતી. જ્યારે સમાજના મોટા ભાગનું જીવન હડધૂત બને છે, તિરસ્કારાય છે, કે શેષણ પામે છે ત્યારે એ જીવન વિપ્લવને માર્ગે ન જાય તે માટે સમાજના શાસકવર્ગો એવા જીવનને અજ્ઞાન અને દંભથી દબાવી રાખવા માગતા હોય છે. બધા ધર્મોની જેમ જન ધર્મ પણ સામાજિક નીતિને એક દમન પ્રકાર માત્ર છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
