________________
૧૪૬
અનિષ્ટને નિવારવાના મંત્રે છે તથા ઊંધ આણવાના અને દુશ્મનાને હેરાન કરવાના અને મારી નાખવાના મંત્રા પણ છે. વેના શરૂઆતના દેવા કુદરતી પરિબળેા હતા. આખી કુદરત જંગલના તર'ગી મનુષ્યાએ કલ્પેલી દેવ દેવીની ભુજાડથી ભરેલી હતી. આકાશ દેવ હતા. સૂરજ દેવ હતા. પૃથ્વી દેવી હતી તથા પ્રકાશ, વાયુ, પાણી એ બધાં દેવ હતાં અને જાતિયતાના સ્વરૂપે પણ દૈવી મનાતાં. દેવ શબ્દને શરૂઆતને અર્થે પ્રકાશિત અથવા આકાશ એવા થતા હતા. પછી દેવમાં દિવ્યતાને અર્થે આરેાપવામાં આવ્યા. આકાશ ભગવાનને મનુષ્ય સાથે માપના સંબંધથી જોડવામાં આવ્યું હતું. પૃથ્વી મનુષ્યની માતા હતી. આકાશમાંથી પડતા વરસાદથી પૃથ્વી માતા અનેક જાતનાં ઉત્પાદને કરતી હતી. વરસાદ પણ ભગવાન હતા અને એનું નામ પર્જન્ય હતું. દેવતા અગ્નિદેવ હતા, પવન વાયુદેવ હતા. રેગ લાવનાર રુદ્ર દેવ હતા અને ઝંઝાવાત ઈન્દ્ર હતા. સામ નામને છેડવે! જેનેા રસ પીવાથી દેવા અને મનુષ્યાને કે* ચડતા હતા તે પણ એક ભગવાન હતા. તે સમયના તરંગી વનની કવિતાએએ જંગલી સત્ત્વા અને કુદરતી તત્વાને કવિતામાં ગાયાં હતાં. અને તરગમાં દેવદેવી બનાવી પૂજ્યાં હતાં.
વેદકાળના શરૂઆતના લાંબા સમય સુધી ખૂબ અગત્યને ભગવાન અગ્નિ હતા. પનામાં ભડભડતી એ અગ્નિજવાળાએ અલિદાનને સ્વર્ગમાં પહોંચાડતી હતી. એ અગ્નિદેવ આકાશમાંથી વિજળી રૂપે ડેડકિયાં કરતા હતા અને એ અગ્નિદેવ આખા જીવનને જોશ આપતા હતા. તે સમયના વનસંોગામાં અગ્નિની જેટલી જરૂરીયાત હતી તેટલી તેની ધાર્મિક અગત્યતા આલેખવામાં આવી હતી. વરસાદના તાકાનાના દેવ ઈન્દ્ર એ પણ એક લેાકપ્રિય દેવ હતા. લોકાને એ પ્રિય હતા કારણ કે આ લેાકેાના ખેતરમાં અનાજ ઉગાડનાર વરસાદને એ મેકલતા હતા. તે સમયના જીવત
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
