________________
(४८) સમુદ્રગુપ્ત આગળ જતાં સમુદ્ર પર્યત કુદરતી રીતે માર્ગ મોકળો થઈ જાય એ ઉદ્દેશથી ચંપા પ્રાંત સાથે સમતટને જોડી દીધું હતું. ઓરિસ્સા અને કલિંગમાં સહેલાઈથી જઈ શકાય, એ બન્નેનો કારેબાર સારી રીતે ચાલી શકે અને બૃહદ્ ભારતવર્ષ સાથે સમુદ્રમાગે વ્યાપાર વધી શકે તે માટે આ માર્ગ અનિવાર્ય હતે.
___History of India P. 145 By Jayaswal.
(१२) चंपा से पूर्व ५० योजन जाकर फाहियान तांबलिप्ति--जनपद में पहुंचा।
फाहियान ४॥ (१३) १८ योजन पर उसे गंगा पार करने पर चंपा का देश मिला ।
४॥ गंगा के किनारे किनारे पूर्व दिशा में १८ योजन उतर कर दक्षिण किनारे पर चम्पा का महोजनपद पड़ा ( यह भागलपुर जिले का एक विभाग है।)
फाहियान पृ. ८१ (१४)" चंपा अंगजनपदेषु च" या महेशमा છે, એ પાઠ અનેક ગ્રન્થમાં ઉપલબ્ધ થાય છે.
(१५) जम्बूद्दीवे २ भरहवासे दस रायहाणीओ पं. तं.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
