________________
પરિચછેદ ]
રાજય active service under the orders of વિજયને કાર્તિકળશ ચઢાવવા નિશ્ચય કર્યો. the King, his grandfather Pushya- વળી અગ્નિમિત્રે તેના દક્ષિણના પાડોશી વિદર્ભ mitra; who at this time must have રાજાનો સ્થાનિક લડાઈમાં સંપૂર્ણ પરાજય કર્યો; been advanced in years, resolved જેથી પરાજીત રાજાને વધી નદીની હદ સુધી to crown his military success by પિતાનો અર્ધી રાજ્યપ્રદેશ આપી દેવો પડ્યો. substantiating and proclaiming a અગ્નિમિત્રના આ વિજયથી પુષ્યમિત્રની સમ્રાટ formal claim to the rank of Lord તરીકે ઢેરે બહાર પાડવાની તિવ્ર ઉમેદને Paramount of Northeru India. His વધારે પુષ્ટિ મળી હતી. pretensions received confirmation આ બને છતને સમય ૨૭ મ. સં. ૩૩૦ by the success of Agnimitra, in a થી ૩૩રઈ. સ. પૂ. ૧૯૭ થી ૧૯૫ સુધીમાં local War with his southern neigh- ગણ રહે છે. તેમાં યે યવન સાથેના યુદ્ધમાં bour the raja of Vidarbha (Berar ) કેવી રીતે જીત મેળવી હતી તેના શુભ સમાચાર which resullted in the complete આપતો હેવાલ પુષ્યમિત્રે પોતાના પુત્ર અગ્નિdefeat of the Raja, who was oblig- મિત્રને રાજનગર વિદિશામાં મોકલી આપ્યા ed to cede half of bis dominions હતા, તેમ માલવિકા સાથે તેનું લગ્ન મ. to a rival cousin; the river Wardha સં. ૩૩૧ ઈ. સ. પૂ. ૧૯૬ આસપાસ થયાનું being constituted the boundary લેખી શકાશે between the two principalities.s ઉપર પ્રમાણે બનાવ બની ગયા પછી અગ્નિમિત્રના યુવાનપુત્ર વસુમિત્રને તેના દાદા તેણે ઉત્તેજીત બનીને એક અશ્વમેધ યજ્ઞ કરવાની પુષ્યમિત્ર રાજાની આજ્ઞાનુસાર યુદ્ધપ્રવૃત્તિમાં જમા કરી. જે મહાભાષ્યકાર પતંજલી મહારોકવામાં આવ્યા હતા. પુષ્યમિત્ર કે જે આ સમયે શયના નેતૃત્વ નીચે મ. સં. ૩૮ર=ઈ. સ. , વયોવૃદ્ધ હેવો જોઈએ તેણે ઉત્તર હિંદના સમ્રાટની ૧૯૫ માં સંપૂર્ણ કરવામાં આવ્યો હતો અને પદવી ઉપરના પિતાના વાસ્તવિક હક્કને સુદઢ તેની પૂર્ણાહુતિ બાદ છ સાત વરસે પુષ્યમિત્ર રીતે સ્થાપન કરી જાહેર કરવા, તેના લશ્કરી ૮૮ વર્ષની ઉમરે મ. સ. ૭૩૯=ઈ. સ. પૂ.
(૩૭) આ બંનેને સમય ૧૫રમાં આપણે મ. સં. ૩૨૮ થી ૩૩૦=ઈ. સ૧, ૧૯૯ થી ૧૭ ગણાવ્યો છે અને અહીં બે વર્ષને કેર બતા છે. ખરું શું હોઈ શકે તે તપાસવાની જરૂર છે. ગમે તેમ પણ મ. સં. ૩૨૬ થી ૩૩૧ સુધીના પાંચ વર્ષના ગાળામાં જ આ બનાવે બન્યા છે એટલું ચોક્કસ લાગે છે.
(૩૮) જુઓ. કે. હિ. ઈ. ૫. ૨૦૧ કે, એ. ઈ. 4. 48:-" Agaiigitra, the ruler of Vidisa= વિદિશાને રાજક્ત અગ્નિમિત્ર”=હવે વાચકેની ખાત્રી
થશે કે શુંગવંશની ગાદી અવંતિમાં જ હતી; કોઈ દિવસ પાટલિપુત્રમાં હતી જ નહીં. બલે એમ કહેવું વ્યાજબી થઈ પડી કે, માય સમ્રાટ પ્રિયદરિાનના રાજ્ય અને લથી જ હિંદી સમ્રાટેની રાજનગરી તરીકે પાટલિપુત્રને તજી દેવામાં આવ્યું હતું. વિશેષ માટે બાગળ ઉપ “પાટલિપુત્રનું આયુષ્ય ” વાળ પારિગ્રાફ એ.
(૩૯) વાયુપુરાણના આધારે લખેલ લેખ જે બુદ્ધિપ્રકાશ ત્રિમાસિકના પુ. ૭ક. ૫. ૯૬, પંક્તિ ૧૭ થી ૨૦ ઉપર છે તે જુઓ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com