________________
ઉપમા.
समस्तवस्तुविषयोपमा.
જ્યાં ઉપમેય ઉપમાનપક્ષમાં અવયવ અવયવી સમસ્તનું શબ્દથી કથન હાય એ સમસ્તવસ્તુવિષયોવના,
યથા.
વામા તારી વેણી, શાલે છે જેવા કાળા નાગ; મુકતાડામણીં છઠ્ઠા, મણિસમ છે સિન્દ્ર ભરી માંગ. આમાં ઉપમેયપક્ષમાં જેટલા અવયત્રી અવયવેાનું કથન છે તેટલુજ ઉપમાનપક્ષમાં અવયવી અયવાનું કથન હાવાથી એ समस्तवस्तुविषयोपमा छे.
एकदेशविवयुपमा.
કાઈએક વસ્તુનુ ઉપમેયપક્ષમાં અથવા ઉપમાનપક્ષમાં શબ્દથી કથન નહી હોય એ પ્રજ્વવિવસ્તુવના છે.
યથા.
અમૂલ્ય શુભ રત્નાયુત, વિષ્ણુધવૃન્દ્રથી સેવિત છે। શાણા; અરિમયનાક સભયને, સદાય સાચવી રાખેા છે. રાણા.
૩૫
આમાં જેટલા અવયવ ઉપમેયપક્ષમાં શબ્દથી કહ્યા છે, એટ. લાજ અવયવ ઉપમાનપક્ષમાં શબ્દથી કહ્યા છે. પણ રાજાનુ ઉપમાન જે સમુદ્ર છે એનુ શબ્દથી કથન નથી તેપણ વિશેષણ સામર્થ્યથી એના લાલ થઇ જાય છે એથી નિવૃત્તિ ૩૫મા છે.
અમારા મત પ્રમાણે નિરવયવ સાયવાદિ કિંચિત્ વિલક્ષણ હાવાથી ઉદાહરણાન્તરજ છે. પ્રકારાન્તર નથી.
परंपरितोपमा.
૪૪
જ્યાં પરંપરાથી વસ્તુઓની ઉપમા હાય એ વાતોવના છે.
થા.
શુભ અષાઢની સાંઝ, આંગણે ઉભય બિરાજે, અતિ કરતાં આનંદ, રસિક રામાપતિ રાજે;
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
