________________
પ્રાસણ બીલનું
સંપ્રદાયવાદથી એક સૌથી મોટું નુકસાન એ થયું છે કે એક સંપ્રદાયે બીજા સંપ્રદાયનું સાહિત્ય વાંચવાની જ બંધ કરી. તેમાં પણ સ્થાનકવાસીઓ મેખરે એટલે તેમનું જ્ઞાન સંકુચિત બની ગયું. શાન ઓછું થઈ ગયું. જ્ઞાનની વિશાળતા ચાલી ગઈ તેની સાથે, હદયની વિશાળતા ચાલી ગઈ અને સંકુચિતતાનું જ સુજ્ય સ્થપાઈ ગયું C અને જેમણે બીજ સંપ્રદાયનું સાહિત્ય વાંચ્યું તેમણે સાચું જ્ઞાન મેળવવાની દષ્ટિથી ન વાંચ્યું, જ્ઞાનની વૃદ્ધિ અથે ન વાંચ્યું પણ સામા સંપ્રદાયના ખંડન અર્થે તેનું સાહિત્ય વાંચ્યું. તેમના આત્માને લાભને બદલે નુક્સાન જ થયું. ખંડનમંડનથી તેમણે તેમનામાં પોતાનામાં જ કષાયની ભરતી કરીને તેમના પિતાના આત્માનું જ અકલ્યાણ સાધ્યું અને જૈન ધર્મના ફાંટાઓને દઢ કર્યા. સંપ્રદાયવાદ ઘટાડવાને બદલે વધાર્યો.
દરેક જનને દરેક સંપ્રદાયનું સાહિત્ય વાંચવું જોઈએ, પણ તે ફક્ત જ્ઞાનવૃદ્ધિની દૃષ્ટિથી જ, ખંડનમંડનથી કલેશ વધારવા માટે નહિ જ. જ્યાં કોઈ પણ પુરતકમાં કે ગ્રંથમાં સંપ્રદાયવાદ જેવું, મતભેદવાળું લખાણ વાંચવામાં આવે ત્યાં વાંચકે અનેકાંત દષ્ટિ રાખવી જોઈએ. સામા સંપ્રદાયની માન્યતા ખોટી છે એમ સત્વર કહી નહિ. નાંખતાં તેની અપેક્ષાએ તેને મત સાચે છે અથવા હેવો જોઈએ એમ સમજવું જોઈએ.
સંપ્રદાયના મતભેદમાં ઘણુંખરું અપેક્ષાભેદ છે. અમુક અપેક્ષા વાત સાચી હોય પરંતુ એ એક જ અપેક્ષા સાચી છે એમ પકડી રાખવું તે એકાંતવાદ છે અને એ જ સર્વ ઝઘડાનું મૂળ હેય છે.
સ્થાનકવાસીઓ બીજા સંપ્રદાયનું એટલે કે મહિલા, તા બરનું અને દિગંબરનું સાહિત્ય વાંચવાને પ્રતિબંધ કરે છે તેથી તેમને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
