________________
આમુખ મેં લગભગ આઠ વર્ષ પહેલાં પ્રસ્તુત લેખ લખેલો. એક માલવમયુર” નામનું માળવાથી પત્ર હિન્દીમાં નીકળતું. તેને તંત્રી વિદ્વાન અને રાષ્ટ્રભક્ત શ્રી હરિભાઉ ઉપાધ્યાયે મને કહેલું કે હિન્દુસ્થાનના મહાન પુરુષોના જીવને સંક્ષેપમાં આપવા ઈચ્છું છું તેથી તમે મહાવીર વિષે લખી આપે. મેં એ સાર્વજનિક પત્રમાં દીર્ઘતપસ્વીનું જીવન તદ્ધ સંક્ષેપમાં ત્રણ દષ્ટિથી હિન્દી ભાષામાં લખેલું –
(૧) ઐતિહાસિક દષ્ટિએ મહાવીર કેવા પુરૂષ છે એ જૈનેતર લકાના ધ્યાનમાં પણ આવે. એ દષ્ટિ મુખ્ય હતી.
(૨) એવી કોઈપણ હકીકત ન આવે કે જે કૃત્રિમ અતિશક્તિવાળ અથવા પાછળથી દાખલ થએલી હોય એ બીજી દષ્ટિ. અને
(૩) ત્રીજી દષ્ટિ એ હતી કે સંક્ષિપ્તજીવન એવી રીતે આલેખવું કે જેના ઉપર ભવિષ્યતમાં વધારે વિસ્તૃત લખવાને અવકાશ રહે અને બધા વિસ્તૃત જીવનના મુદ્દાઓ સંક્ષેપમાં ગોઠવાઈ જાય.
તે વખત સુધીમાં જે કાંઈ વાંચ્યું અને વિચાર્યું હતું તેને આધારે ઉપરની ત્રણ દષ્ટિએ તદ્દન ટૂંકુ રેખાચિત્ર મેં દોર્યું. એ લેખ “માલવમયુરમાં પ્રસિદ્ધ થયા પછી આગ્રા “વેતામ્બર જેન”ના તંત્રીએ એને પ્રસિદ્ધ કર્યો અને કદાચ વધારે નકલો પણ કાઢી. જેનયુગના તંત્રી શ્રી દેસાઈજીએ હિન્દી ભાષા કાયમ રાખી ગૂજરાતી બીબામાં પ્રસિદ્ધ કર્યો. ત્યારબાદ કલકત્તાથી પ્રસિદ્ધ થએલ ઓસવાલ નવયુવકના મહાવીરાંકમાં પણ એ લેખ છેવટે પ્રસિદ્ધ થયો.
મને પિતાને ખબર નથી કે જેન કે જેનેતર વાંચકોના હૃદયમાં આ લેખે શું સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું? પણ લખતી વખતે અને હજી પણ મારે વિશ્વાસ છે કે એ લેખમાંની દરેક હકીકત બને તેટલી કાળજી, ચોકસાઈ અને તટસ્થતાથી સંગ્રહી હતી.
મૂળ લેખ પછીના બીજા સંસ્કરણે કદિ તપાસ્યાં નથી. હવે આ ફરી પ્રસંગ આવે છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
