________________
પાંચ અભિગમ : દર્શન માટે જતાં શ્રાવકોની આવશ્યક વિધિ અથવા શિષ્ટાચારને અભિગમ કહે છે. વ્યક્તિ જે સ્થાનમાં જે લક્ષે જાય, તે સ્થાનને યોગ્ય તેને વેષ પરિધાન, ભાવશુદ્ધિ, તેમજ ચિત્તની એકાગ્રતા વગેરે અનિવાર્ય છે. તે ભાવો જળવાય રહે તે માટે શાસ્ત્રમાં પાંચ પ્રકારના અભિગમનું વિધાન છે.
પર્થપાસના : ત્રણે યોગથી ઉપાસના કરવી. કાયાથી- પંચાંગ નમાવીને નમસ્કાર કરવા અને ગરુ સમક્ષ હાથ જોડીને વિનયપૂર્વક ઊભા રહેવું, બેસવું. વચનથી- ગુરુ ભગવંતો જે જે ઉપદેશ ફરમાવે તેનો તહત' કહીને સ્વીકાર કરવો. મનથી- મનને અન્યત્ર જતાં રોકી, એકાગ્ર બની, ધર્મના રંગમાં રંગાઈને સંવેગભાવ ઉત્પન્ન કરવો.
દેવોત્પત્તિનું કારણ : સંયમ અને તપનું ફળ તો ક્રમશઃ અનાશ્રવત્વ અને કર્મોનો નાશ છે. દેવોત્પત્તિના ચાર કારણ છે – (૧) પૂર્વસંયમ– વીતરાગદશાની પ્રાપ્તિ પહેલાનો સંયમ અર્થાત સરાગસંયમ. (ર) પૂર્વ તપ- વીતરાગદશાની પ્રાપ્તિ પહેલાનું તપ-સરાગત.... (3) કર્મિતાશુભકર્મોનો પુંજ શેષ રહે ત્યારે. (૪) સંગિતા- સરાગ અવસ્થાના કારણે. તાત્પર્ય એ છે કે સંયમ કે તપના ભાવ કોઈ પણ કર્મબંધનું કારણ બનતા નથી. પરંતુ તેમાં રહેલો રાગનો અંશ કર્મબંધનું કારણ બને છે અને તેમાં પણ) શુભ કર્મ દેવગતિનું કારણ બને છે.
સરાગી જીવના તપ અને સંયમને પૂર્વ તપ અને પૂર્વ સંયમ કહેવાય છે અને વીતરાગી જીવના તપ અને સંયમને પશ્ચિમ તપ અને પશ્ચિમ સંયમ કહેવાય છે, રાગથી સંગ થાય છે, સંગથી કર્મબંધ અને કર્મબંધથી સંયમીને દેવભવ પ્રાપ્ત થાય છે.
શ્રમણ પર્યાપાસનાનું ફળ : શ્રમણ : તેના ત્રણ અર્થ થાય છે -૧) શ્રમણ- જે આત્મગુણોના પ્રગટીકરણ માટે શ્રમ કરે છે, ૨) સમન– પ્રાણીમાત્ર પર સમભાવ રાખે, તેને આત્મવત
