________________
(૬) તેમજ કર્મ [દુ:ખ] ચયને પ્રાપ્ત થાય છે, કર્મ નષ્ટ થાય છે, આ કથન પણ કર્મને શાશ્વત માનવા પર ઘટિત થશે નહીં.
(૭) ભાષાના કારણભૂત હોવાથી બોલતા પહેલાની ભાષા, ભાષા છે, આ કથન અયુક્ત છે. તેમજ બોલતા સમયની ભાષાને અભાષા કહેવાનો અર્થ એ થાય કે, વર્તમાનકાળ વ્યવહારનો અંગ નથી. આ કથન પણ મિથ્યા છે. કારણ કે વિદ્યમાનરૂપ વર્તમાનકાળ જ વ્યવહારનું અંગ છે. ભૂતકાળ નષ્ટ થઈ ગયેલો હોવાથી અને ભવિષ્ય અસરૂપ હોવાથી અવિદ્યમાનરૂપ છે, તેથી તે બંને કાળ વ્યવહારના અંગ નથી.
(૮) બોલતા પહેલાની ભાષાને ભાષા માનીને પણ તેને, ન બોલતા પુરૂષની ભાષા માનીએ તો તે અત્યંત વિરૂદ્ધ છે. કારણ કે, અભાષકની ભાષાને જ ભાષા માનીએ તો સિદ્ધ ભગવાનને અથવા જડ પદાર્થને ભાષાની પ્રાપ્તિ થશે અને જે ભાષક છે તેની ભાષા માની શકાશે નહીં.
(૯) કરાતી ક્રિયા દુઃખરૂપ (કર્મબંધ રૂપ) ન બતાવતા પૂર્વની ક્રિયા અથવા પછીની ક્રિયાને દુઃખરૂપ (કર્મબંધ રૂ૫) બતાવવી તે પણ અનુભવ વિરૂદ્ધ છે. કારણ કે કરતા સમયની જ ક્રિયા સુખરૂપ અથવા દુ:ખરૂપ (શુભાશુભ કર્મબંધ રૂપ) હોય છે. કરતા પહેલાં કે પછી ક્રિયા સુખરૂપ કે દુઃખરૂપ શુભાશુભ કર્મબંધ રૂપ હોતી નથી.
ઐર્યાપથિકી અને સાંપરાયિકી ક્રિયા : ઐર્યાપથિક : જે ક્રિયામાં કેવળ યોગ જ નિમિત્ત હોય, તેવી કષાયરહિતવીતરાગી પુરૂષની ક્રિયા.
સાંપરાયિકી : જે ક્રિયામાં યોગ નિમિત્ત હોવા છતાં પણ કષાયની પ્રધાનતા હોય, એવી સકષાયી જીવની ક્રિયા. સાંપરાયિક ક્રિયા સંસાર પરિભ્રમણનું કારણ છે. રપ ક્રિયાઓમાંથી ર૪ ક્રિયાઓ સાંપરાયિકી છે અને એક જ ઐર્યાપથિકી છે.
૬૮
