________________
પ્રસ્તાવના વિરાટ મહાસાગરના મોતી
અહર્નિશ જાગૃતિ ધરાવતી વ્યક્તિ જીવનના પ્રત્યેક તબક્કાનું કર્તવ્ય સુપેરે બજાવતી હોય છે. વિચાર, વિકાસ અને વય સાથે એમનાં કાર્યક્ષેત્રો અને ભાવવિશ્વમાં પરિવર્તન આવતું રહે છે. આદરણીય શોભનાબહેને પહેલાં માનવસેવાનું કર્તવ્ય બનાવ્યું અને હવે એકનિષ્ઠ ભાવે શ્રુત સેવા કરી રહ્યાં છે. એક સમયે અખબારો અને સામયિકોમાં પ્રકાશિત થતાં એમના લેખો સમાજને રાહ ચીંધતાં હતાં, તો હવે એમણે સમાજને જૈન આગમોમાંથી નવનીત આપવાનું બીડું ઝડપ્યું છે.
અહીં દ્વાદશાંગીમાં પાંચમું સ્થાન ધરાવતા “વ્યાખ્યા પ્રજ્ઞપ્તિ આગમગ્રંથનાં મોતી આપવાનો એમણે પ્રયાસ કર્યો છે. આ આગમ પ્રત્યે જનમાનસમાં એટલી પ્રગાઢ શ્રદ્ધા છે કે “વ્યાખ્યા પ્રજ્ઞપ્તિ ગ્રંથની આગળ “ભગવતી’ એવું વિશેષણ લગાડવામાં આવ્યું અને આજે એ વિશેષણથી જ આ ગ્રંથ ઓળખાય છે. વર્તમાનમાં ઉપલબ્ધ શાસ્ત્રોમાં શ્રી ભગવતી સૂત્ર અત્યંત વિશાળ છે. એનું પ્રાકૃત નામ ‘વિયાહ પણતિ છે અને એમાં ભગવાન મહાવીરને પૂછવામાં આવેલા ૩૬,000 પ્રશ્નોત્તર છે. સંખ્યાદ્રષ્ટિએ આ ગણતરી વર્તમાનમાં સિદ્ધ ન પણ થાય. ગણધર ગૌતમ સ્વામી પ્રભુ સમક્ષ અનેક પ્રકારની જિજ્ઞાસા પ્રગટ કરે છે, પણ આમાં દેવ-દેવેન્દ્ર, નરેન્દ્ર, સાધુ, શ્રાવક, શ્રાવિકા, ગણધર અને અન્ય મતાવલંબી બ્રાહ્મણ આદિના પ્રશ્નો અને ઉત્તરો મળે છે. આ ગણધર રચિત શાસ્ત્રમાં જીવનચરિત્ર, ઉપદેશ, સંયમસાર, આચાર, ષડ દ્રવ્ય, દેવનારક સંબંધી વર્ણન, જ્યોતિષ દેવ, દેવલોક, સૂર્ય, ચંદ્ર આદિનું ભ્રમણ જેવા અનેક વિષયો આલેખાયા છે. આમાંનાં કેટલાક પ્રશ્નોમાં વિનોદની રેખા જોઇ શકાય છે, તો
