________________
મુનિ સંવૃત્ત અણગાર છે. તે છઠ્ઠા- પ્રમત્ત સંયત ગુણસ્થાનથી ચૌદમાં-અયોગી કેવલી ગુણસ્થાન પર્યંત હોય છે. સંવૃત્ત અણગારના બે પ્રકાર છે. ચરમ શરીરી અને અચરમશરીરી. જેનો આ અંતિમ ભવ છે, હવે અન્ય ભવ કે શરીર ધારણ કરવાના નથી તે ચરમશરીરી અને જેને અન્ય ભવ કરવાનો છે અને બીજું શરીર ધારણ કરવાનું છે તે અચરમશરીરી છે. અહીં ચરમ શરીરીની અપેક્ષાએ કથન કર્યું છે. અચરમશરીરી પરંપરાએ સિદ્ધ થાય છે.
બંનેમાં અંતરઃ પરંપરાએ તો શુક્લપાક્ષિક પણ મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે જ છે. તેમ છતાં સંવૃત્ત અને અસંવૃત્ત અણગાર એવો જે ભેદ કર્યો છે તેનું રહસ્ય એ છે કે ચરમશરીરી સંવૃત્ત અણગાર તે જ ભવમાં મોક્ષે ન જાય તો પણ સાત-આઠ ભવમાં અવશ્ય મોક્ષે જશે. આ રીતે તેની પરંપરાની સીમા સાત-આઠ ભવોની જ છે. અર્ધપુદ્ગલ પરાવર્તનની જે પરંપરા અન્યત્ર કહી છે તે વિરાધકની અપેક્ષાએ છે. તેની ચારિત્ર આરાધના જઘન્ય હોય તેમ છતાં પણ અવિરાધક અચરમ શરીરી સંવૃત્ત અણગાર અવશ્ય સાત-આઠ ભવમાં મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે.
સિન્ડ્રફુ - તે કૃતકૃત્ય થાય છે. તેનાં સમસ્ત કાર્ય સિદ્ધ-પૂર્ણ થાય છે. ગુજ્ઞ- તે લોકાલોકના સર્વ પદાર્થોના જ્ઞાતા થાય છે, જ્ઞાન સ્વરૂપ થઈ જાય છે. મુખ્ય – તે સમસ્ત કર્મોથી મુક્ત થાય છે. પરિળિq- તે સમસ્ત કર્મભનિત વિકારોનો નાશ થવાથી શાંત થઈ જાય છે. સબ્બતુરવIM - તેના સમસ્ત શારીરિક તથા માનસિક અથવા જન્મ-મરણના દુ:ખ નષ્ટ થઈ જાય છે.
અસંવૃત્ત અણગાર- ચારે પ્રક્રારના બંધનો પરિવર્ધક : કર્મબંધના ચાર પ્રકાર છે - પ્રકૃતિબંધ, સ્થિતિબંધ, અનુભાગબંધ અને પ્રદેશબંધ. તેમાં પ્રકૃતિબંધ અને પ્રદેશબંધ યોગજન્ય છે. સ્થિતિબંધ અને અનુભાગબંધ કષાયજન્ય છે. અસંવૃત્ત
૧૪
