________________
શતક-૬ : ઉદ્દેશક–૯ કર્મ
અહીં દેવના વૈક્રિય સામર્થ્યનું અને અવધિજ્ઞાનના સામર્થ્યનું નિરૂપણ છે. આઠ, સાત, છ કર્મબંધ : જ્ઞાનાવરણીય કર્મને બાંધતા જીવ આઠ, સાત અથવા છ કર્મ બાંધે છે. એકથી સાત ગુણસ્થાન સુધીમાં ત્રીજા ગુણસ્થાનને છોડીને જીવ આયુષ્યના બંધ સમયે આઠ કર્મનો બંધ કરે છે અને શેષ સમયમાં સાત કર્મનો બંધ કરે છે. ત્રીજે, આઠમે, નવમે ગુણસ્થાનમાં જીવ આયુષ્ય છોડીને સાત કર્મનો બંધ કરે છે તેમજ દશમે ગુણસ્થાનમાં આયુષ્ય અને મોહનીય કર્મને છોડીને છ કર્મનો બંધ કરે છે.
દેવ તત્રગત અર્થાત્ દેવલોકમાં રહેલા પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરીને વિકુર્વણા કરી શકે છે– (૧) એક વર્ણ, એક આકાર (ર) એક વર્ણ, અનેક આકાર (૩) અનેક વર્ણ, એક આકાર (૪) અનેક વર્ણ, અનેક આકારની પોતાની ઈચ્છાનુસાર વિકુર્વણા કરી શકે છે. તે ઉપરાંત એક પ્રકારના વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શને અન્ય પ્રકારના વર્ણાદિમાં પરિણત કરી શકે છે, આ તેનું વૈક્રિય સામર્થ્ય છે.
વિશુદ્ધ લેશી સમ્યગ્દ્રષ્ટિ દેવના અવધિજ્ઞાનનું અને અવિશુદ્ધ લેશી મિથ્યાદ્રષ્ટિ દેવના વિભંગ- જ્ઞાનનું સામર્થ્ય-અસામર્થ્ય બાર વિકલ્પોથી સમજાવ્યું છે.
સંક્ષેપમાં, અવિશુદ્ધિ લેશી મિથ્યાદ્રષ્ટિ દેવ કે દેવી પોતાના વિભંગ જ્ઞાનમાં ઉપયોગવાન હોય અથવા ઉપયોગ રહિત હોય, તેઓ અન્ય વિશુદ્ધ લેશી સમ્યદ્રષ્ટિ કે અવિશુદ્ધ લેશી મિથ્યાદ્રષ્ટિ દેવ-દેવીને જાણી, દેખી શકતા નથી.
વિશુદ્ધ લેશી સમ્યદ્રષ્ટિ અવધિજ્ઞાની દેવ કે દેવી પોતાના અવધિજ્ઞાનમાં ઉપયોગયુક્ત ન હોય તો અન્ય દેવ-દેવીને જાણી, દેખી શકતા નથી. પરંતુ જો
૧૭૩
