________________
શતક – ૩: ઉદ્દેશક – ૬
નગર
મિથ્યાદ્રષ્ટિ અને સમ્યગદ્રષ્ટિની વિક્રિયા: જે મિથ્યાદ્રષ્ટિ જીવ વૈક્રિય લબ્ધિ અને વિલંગ જ્ઞાન સંપન્ન હોય તે ઈચ્છાનુસાર વિવિધ રૂપો બનાવી શકે છે અને વિભંગ જ્ઞાનથી જાણી પણ શકે છે, પરંતુ તેનું જ્ઞાન મિથ્યા હોવાથી તે યથાર્થપણે જાણી શકતા નથી. તેઓ વૈક્રિયકૃત રૂપોને સ્વાભાવિક અને સ્વાભાવિક રૂપોને વૈક્રિયકૃત માને છે. તેઓ રાજગૃહીને વારાણસી માને, નવા નગરની વિદુર્વણા કરી હોય તેને વાસ્તવિક માને. આ રીતે તેનું જ્ઞાન મિથ્યા હોય છે.
વૈક્રિયલબ્ધિ સંપન્ન સમ્યગદ્રષ્ટિ જે વિક્રિયા કરે છે તેને અવધિ જ્ઞાન દ્વારા યથાર્થપણે જાણે છે.
આ રીતે વૈક્રિયશક્તિ સમાન હોવા છતાં બંનેના જ્ઞાનમાં સમ્યગ અને મિથ્યા જ્ઞાનની અપેક્ષાએ ભેદ છે. મિથ્યાત્વના કારણે તેઓને ભ્રાંતિ ઉત્પન્ન થઈ જાય
૧૧૪
