________________
નેક-ટેક હતાં ! ધર્મ માટે દેહના ટુકડા કરવા-કરાવવા એ ક્ષત્રિયની માતાએ ક્ષત્રિયને ગળથૂથીમાં પાયું હતું. ધર્મશૌર્ય એ એમનો મુદ્રાલેખ હતો. બીજું શૌર્ય તો કસાઈની કરણી જેવું લાગતું !
આ ધર્મશૌર્યના પ્રતીક જેવો એક મેઘવાળ અબડાની રાજસભામાં હતો. એનું નામ ઓરસો. ઓરસાએ કહ્યું :
‘ધર્માવતાર ! હુકમ હોય તો દિલ્હીપતિનું માથું દરબારમાં રજૂ
કરું.’
‘ઓરસા ! શત્રુને દગાથી હળવો ધર્મવિરુદ્ધ છે, પણ જા, એક વાર આપણો પરચો દે !'
એ રીતે ઓરસો વડસરમાંથી અદૃશ્ય થયો. સિંધી કૂતરાની ખાલ પહેરી બાદશાહના તંબૂમાં દાખલ થઈ ગયો. બાદશાહ નિરાંતે ઘોરતો હતો. ડીંટા પરથી રીંગણું ઉતારી લેવાય એવી ઘડી હતી, પણ પોતાના અણનમ રાજવીની આજ્ઞા યાદ આવી. એણે દિલ્હીપતિનું ખંજર લઈ લીધું ને તે ઠેકાણે પોતાની રાંપી મૂકી દીધી ને લખ્યું :
બાદશાહ !તું બે ઘડીનો હતો, પણ અણનમની આજ્ઞા છે, એટલે શું કરું ? હજી સમને પાછો વળી જજે !'
સવારે બાદશાહના પેટનું પાણી હાલી ગયું. એણે કહેવરાવ્યું : પાછો વળી જાઉં, પણ બે રીતે : કૉં હું ઇસ્લામ બૂલ કર, કાં સુમરીઓ મને સુપરત કર !'
અબડા અણભંગે જવાબ આપ્યો : ‘એક પલ્લામાં પ્રતિજ્ઞા ને બીજા પલ્લામાં પ્રાણ લઈને બેઠો છું. આડીઅવળી વાત નહિ .’
દિલ્હીપતિએ લશ્કરને રવાના કર્યું. દુશ્મનનું લશ્કર માર્ગ ન ચૂકી જાય, આડુંઅવળું ફસાઈ જાય નહિ, એ માટે અબડાએ ઊંચી ટેકરી પર કપાસના છોડ તેલમાં બોી રોશની કરી |
દિલ્હીનું દળ આવી પહોંચ્યું. વડસર ઘેરી લીધું. ફરી વાર કહેણ ગયું, ‘એક સુમરી આપી દે; તારી નોક રહેશે. મારું નાક રહેશે,' અબડાએ કહ્યું : ‘ન બને. જેને રક્ષણ આપ્યું એનું ભક્ષણ થાય નહિ.
એકથી એક સવાયો n
69
