Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 98

(32) ગદષ્ટિસમુચ્ચય न चैतदेवं यत्तस्मात्प्रातिभज्ञानसंगतः / सामर्थ्ययोगोऽवाच्योऽस्ति, सर्वज्ञत्वादिसाधनम् // 8 // ને આ એમ નતે થકી, સહિત પ્રતિભા જ્ઞાન; સામર્થ્ય રોગ અવાગ્ય છે, સર્વતાદિ નિદાન, 8 અર્થ—અને કારણ કે એ એમ નથી, તેટલા માટે પ્રતિભ જ્ઞાનથી સંગત એવે સામગ અવાચ્ય ન કહી શકાય એવું છે, કે જે સર્વજ્ઞપણા વગેરેના સાધનરૂપ છે. વિવેચન કોઈ કહેશે કે “ભલા ! શાસ્ત્રથી જ સિદ્ધિ પદની પ્રાપ્તિ ભલેને થઈ જતી હોય ! એમાં આપણને શી હરકત છે ?" તેનો અહીં જવાબ આપે છે કે–ભાઈ ! એમ નથી. જે શાસ્ત્રથી જ સિદ્ધિ મળી જતી હોત, તે અમને શી હરકત હોય ? પ્રત્યક્ષ વિરોધ તે એના જેવું સહેલું બીજું શું? એને જેવું રૂડું શું ? પણ એમ તે થતું દેખાતું નથી, પ્રત્યક્ષ પ્રમાણને તેમાં વિરોધ આવે છે. કારણ કે અગીપણાનું પરોક્ષ જ્ઞાન શાસ્ત્રથી થાય છે, પણ કેઈ તેથી કરીને સાક્ષાત્ અગીપણું વૃત્તિ - જૈતવં—અને આ-હમણાં જ જે ઉપર કહ્યું તે એમ નથી. કારણ કે શાસ્ત્રથકી અગિ કેવલપણાને બંધ થયે પણ, સિદ્ધિની અસિદ્ધિ છે, (સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થતી નથી). અને આમ છે તેટલા માટેકારિમજ્ઞાનતંતઃ–પ્રતિભજ્ઞાનથી સંગત, માર્ગાનુસારી પ્રકૃષ્ટ “હ” નામના જ્ઞાનથી યુકત, શું ? તે કેસામર્થકોનઃ-સામર્થ્યપ્રધાન યોગ તે સામર્થ્યવેગ. એટલે પ્રક્રમથી–ચાલુ વિષયમાં ક્ષપકશ્રેણીગત ધર્મવ્યાપાર જ રહ્યો છે. આ-વાળોત્તિ-અવાચ્ય છે, કહી શકાય એવો નથી, તેના યોગીને સંવેદનસિદ્ધ અર્થાત આત્માનુભવગમ્ય છે, સર્વેશવાસાધન-સવજ્ઞપણ આદિનું સાધન છે,-અક્ષેપ કરીને (વગર વિલંબે) આના થકી સર્વોત્તપર્ણની સિદ્ધિ હોય છે તેટલા માટે. કોઈ શંકા કરે_ આ પ્રતિભાન પણ શ્રતજ્ઞાન જ છે. નહિ તે ઝા જ્ઞાનનો પ્રસંગ આવી પડશે. અને આ કેવલ પણ નથી, કારણ કે એ સામયોગના કાર્યરૂપ છે. અને આમ સિદ્ધિ નામના પદની સંપ્રાપ્તિના હેતભેદો તત્વથી શાસ્ત્રથકી જ જાણવામાં આવે છે. અત્રે સમાધાન કરવામાં આવે છેઃ આ નથી શ્રત, નથી કેવલ, કે નથી જ્ઞાનાંતર (બીજું કઈ જ્ઞાન),-રાત્રી, દિવસ ને અરૂણોદયની જેમ. કારણ કે અરુણોદય નથી રાત્રિ-દિવસથી જૂદો, તેમ જ નથી તે બેમાંથી એક પણ કહી શકાતે. એમ આ પ્રાતિજ્ઞાન પણ નથી તે બેથી જ, તેમ જ નથી; તે બેમાંથી એક પણ કહી શકાતું. કારણ કે તત્કાળે જ તેવા પ્રકારના ઉત્કૃષ્ટ ક્ષયપશમવાળા ભાવને લીધે, મૃતપણે તત્વથી તેનું અસંવ્યવહાર્યપણું છે (શ્રતરૂપે તેને થી એ શ્રત નથી: અને ક્ષાયોપથમિકપણાને લીધે, અશેષ દ્રવ્ય-પર્યાયના અવિષયપણાએ કરીને (સર્વ દ્રવ્ય-પર્યાય નથી જણાતા) તે કેવલ પણ નથી, એટલા માટે. અને આ તારકજ્ઞાન-નિરીક્ષણ જ્ઞાન આદિ શબદથી વાચ્ય (ઓળખાતું) એવું પ્રાતિજ જ્ઞાન બીજાઓને (અન્યદર્શનીએાને) પણ ઈષ્ટ છે. એટલા માટે અદોષ છે.

Translation AI Generated

(32) **Gadastisamuccaya** Not this way, because it is not possible to say that the **Samarthyayoga** is **avachy** (indescribable) which is associated with **Pratibhajnana** (intuitive knowledge) and is the means for **Sarvajnatva** (omniscience) etc. 8 //

**Meaning:** This is not the case, because the **Samarthyayoga** which is associated with **Pratibhajnana** cannot be described as **avachy** (indescribable), as it is the means for **Sarvajnatva** (omniscience) etc.

**Commentary:** Someone might say, "Well, if **siddhi** (liberation) is achieved through **shastra** (scripture) alone, what is the problem?" The answer is given here: "Brother, that is not the case. If **siddhi** were achieved through **shastra** alone, what problem would we have? What is more obvious than the direct contradiction? What is more crude than that? But it does not appear to be so, there is a contradiction in direct evidence. Because indirect knowledge of **agipana** (non-attachment) comes from **shastra**, but no one becomes truly **agipana** through it. This is because **agipana** and **kevalapana** (omniscience) are not achieved through **shastra** alone, but through **siddhi** (liberation). And because this is the case, the **Samarthyayoga** which is associated with **Pratibhajnana** (intuitive knowledge) and is **marganusari** (according to the path) and **prakrusht** (excellent) is **avachy** (indescribable). It is **samarthyapradhan** (powerful) and **yog** (practice). This is because the **kshayapashreni** (series of destruction) of **dharmavyapar** (religious activity) continues. This **Samarthyayoga** is **avachy** (indescribable), it cannot be described, it is **sanvedanasiddha** (experienced through the senses) and **atmanubhavgamya** (understandable through self-experience) for the **yogi** (practitioner). It is the means for **sarveshwasaadhan** (all-pervasive means) and **sarvajnatva** (omniscience) etc. It leads to **sarvottapana** (highest liberation) without delay.

**Doubt:** Someone might doubt, "This **Pratibhajnana** (intuitive knowledge) is also **shrautjnana** (scriptural knowledge)." No, it is not **shrautjnana**, because it is a different kind of knowledge. And it is not **keval** (omniscience), because it is the result of **samayoga** (coincidence).

**Conclusion:** The **siddhi** (liberation) is achieved through **shastra** (scripture) alone. This is not **shrautjnana** (scriptural knowledge), nor **keval** (omniscience), nor any other kind of knowledge. It is like the night, day, and dawn. Dawn is not different from night and day, nor is it one of the two. Similarly, this **Pratibhajnana** (intuitive knowledge) is not one of the two, nor is it one of the two. Because of the **utkrusht** (excellent) **kshayapashma** (destruction of karma) at that moment, it is **asambavyavaharya** (incomprehensible) in terms of **shrautjnana** (scriptural knowledge). And because of the **kshayopashma** (destruction of karma), it is not **keval** (omniscience) because it is not the subject of **ashesh** (all) **dravya-paryaya** (categories of matter). And this **Pratibhajnana** (intuitive knowledge) is **vachya** (describable) through words like **tarakjnana** (liberating knowledge) and **nirikshanjnana** (observational knowledge). It is also **ishta** (desirable) for others. Therefore, it is **adosh** (faultless).