Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 804

(૭૨૮)
યોગદષ્ટિસમુરચય આદિ દોષને સંભવ છે, પણ પ્રૌઢ સિદ્ધહસ્ત સંયમી ગીને અહિંસાદિ યમપાલન સહેલું છે, ને તે “યતિભંગ' આદિ દોષ નડતો નથી.–આમ પ્રવૃત્તિયમમાં અને સ્થિર યમમાં યમપાલન તે સામાન્ય જ છે, પણ પ્રવૃત્તિયમમાં અતિચારાદિ દોષ સંભવ છે, અને સ્થિરયમમાં તે દોષને અસંભવ છે,-આ મુખ્ય તફાવત એ બે વચ્ચે છે.
તેમ જ બીજો તફાવત એ છે કે-પ્રવૃત્તિ યમના પાલન કરતાં સ્થિરયમનું પાલન વિશિષ્ટ ક્ષયોપશમ વૃત્તિથી યુક્ત એવું હોય છે. સામાન્ય વિદ્યાભ્યાસમાં પણ એકડીઆ
કરતાં જેમ જેમ આગળ અભ્યાસ વધતો જાય છે, તેમ તેમ વિઘાથીને વિશિષ્ટ ક્ષપશમ વધતો જાય છે–બુદ્ધિવિકાસ થતો જાય છે, બુદ્ધિબળ વધતું ક્ષયોપશમ જાય છે, એટલે તે વિકસિત બુદ્ધિબળથી અભ્યાસ આગળ વધારતે
જાય છે તેમ આ યોગવિદ્યાભ્યાસમાં પણ પ્રાથમિક અભ્યાસ કરતાં જેમ જેમ આગળ અભ્યાસ વધતું જાય છે, તેમ તેમ આ યોગવિદ્યાભ્યાસી આત્માથી યોગીને ક્ષયોપશમ વધતું જાય છે, જ્ઞાનવિકાસ થતો જાય છે, ચારિત્રબળ વધતું જાય છે, એટલે તે વિકસિત વિશિષ્ટ પશમ બળથી એર ને એર યોગાભ્યાસ આગળ વધારતે જાય છે. વ્યાયામ શરૂ કરતાં પ્રથમ તે થોડો થોડો વ્યાયામ થઈ શકે છે, પણ પછી વ્યાયામથી જેમ જેમ શરીર કસાતું જાય છે, તેમ તેમ અધિક બળથી વિશેષ વ્યાયામ થઈ શકે છે. તેમ ચોગ-વ્યાયામ શરુ કરતાં પ્રથમ તે થોડો વ્યાયામ થઈ શકે છે, પણ પછી યોગવ્યાપારથી જેમ જેમ ચારિત્ર-શરીર કસાતું જાય છે, ચારિત્ર દેહનો વિકાસ થતો જાય છે, ચારિત્ર-કાયા પુષ્ટ થતી જાય છે, તેમ તેમ અધિક બળથી વિશેષ વ્યાયામ થઈ શકે છે. આમ પ્રથમના યમપાલન કરતાં સ્થિરયમ યેગીનું આ યમપાલન અધિક બળવાન, અધિક સંવેગવાન, અધિક ક્ષેપશમવાનું, ને અત્યંત સ્થિરતાવાનુ હોવાથી વિશિષ્ટ જાણવું. તે એટલે સુધી કે અચલ ચળે પણ આ સાધક યોગીનું યમપાલન ન ચળે. આ સ્થિરતાનું ઉત્તમ ઉદાહરણ શ્રી જિન ભગવાનમાં પ્રાપ્ત થાય છે –
“અતિ રૂડી રે અતિ રૂડી, જિનજીની થિરતા અતિ રૂડી;
સકળ પ્રદેશે અનંતી, ગુણપર્યાય શક્તિ મહંતી લાલ. અતિ તસુ રમણે અનુભવવંતી, પરરમણે જે ન રમતી લાલ. અતિ પર દ્રવ્ય જે નવિ ગમણી, ક્ષેત્રમંતરમાંહિ ન રમણી લાલ. અતિ અતિશય યેગે જે નવિ દીપે, પરભાવ ભણી નવિ છીપે લાલ. અતિ નિજ તત્વ રસે જે લીની, બીજે કીણ હી નવિ કીની લાલ. અતિ”–શ્રી દેવચંદ્રજી.
અને યમપાલનનું જ જે શમસારપણું છે તે તે આગળની જેમ અત્રે પણ અધિક અધિકપણે અનુવર્તે છે જ એમ જાણવું. જેમ જેમ યમપાલનનું સ્થિરપણું-દઢપણું થતું જાય છે, તેમ તેમ પ્રશમ સુખની માત્રા વધતી જાય છે.

Translation AI Generated

(728)
It is possible for **yogadristi** (yogic vision) and **samurchay** (harmonization) to be affected by **doshas** (faults), but for a mature, skilled, and restrained **gini** (Jain ascetic), adherence to **ahimsa** (non-violence) and other **yamas** (ethical restraints) is easy, and **yatibhang** (violation of vows) and other faults do not affect them. Thus, adherence to **yamas** is common in both **pravrittiyam** (active state) and **sthira yam** (stable state), but **doshas** like **atichaar** (excess) are possible in **pravrittiyam**, while they are impossible in **sthira yam**. This is the main difference between the two.

Another difference is that adherence to **sthira yam** is accompanied by a unique **kshayopshma** (state of diminishing passions) compared to adherence to **pravritti yam**. Just as in general education, as studies progress, the student's **kshayopshma** increases, their intellect develops, and their intellectual strength grows, so too in this **yogavidya** (yogic knowledge), as the **yogi** (practitioner) progresses in their studies, their **kshayopshma** increases, their knowledge develops, and their **charitrabal** (moral strength) grows. This allows them to further their **yogabhyas** (yogic practice) with their developed **kshayopshma** strength. Just as in physical exercise, initially only a little exercise is possible, but as the body becomes stronger through exercise, more intense exercise becomes possible, so too in **yogavyapar** (yogic practice), initially only a little practice is possible, but as the **charitra-sharira** (moral body) becomes stronger through practice, the **charitra-deha** (moral body) develops, and the **charitra-kaya** (moral body) becomes robust, more intense practice becomes possible. Thus, the adherence to **yamas** in **sthira yam** is more powerful, more energetic, more **kshayopshma**-filled, and more stable than the adherence to **yamas** in the initial stages. It is so stable that even in the midst of **achal** (immovable) movement, the **sadhak yogi** (practitioner) does not deviate from their adherence to **yamas**. The best example of this stability is found in **Shri Jin Bhagwan** (Lord Mahavira):

“**Ati rudi re ati rudi, jinjini thirata ati rudi;
Sakal pradeshe ananti, gunparyay shakti mahanti lal. Ati tasu ramane anubhavavanti, parramanje je na ramati lal. Ati par dravya je navi gamani, kshetramantaramhi na ramani lal. Ati atishyaye yage je navi dipe, parabhav bhani navi chipe lal. Ati nij tatva rase je lini, bije kin hi navi kini lal. Ati**” – **Shri Devchandraji**

And just as the **shmasarpana** (state of calmness) of **yam** adherence is present in the initial stages, it is even more present here. As the stability and firmness of **yam** adherence increases, the amount of **prashma** (calmness) happiness increases.