Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 736

થાગદષ્ટિસમુચ્ચય
કારણ કે આ પ્રધાનાદિની જે પરિણતિ છે. તે જ ભવ અથવા સંસાર કહેવાય છે. પ્રધાનની-પ્રકૃતિની પરિણતિ હતાં, તે પ્રકૃતિઆત્મકઃ મહતુ આદિને ભાવ હોય છે.
પ્રધાનમાંથી મહતુ અર્થાત્ બુદ્ધિ ઉપજે છે, મહમાંથી અહંકાર પ્રકૃતિપરિણતિ ઉપજે છે, અને અહંકારમાંથી છોડશક ગણુ ઉપજે છે, અર્થાત્ પાંચ એ જ સંસાર બુદ્ધિ ઈન્દ્રિય, પાંચ કર્મેન્દ્રિય, પાંચ તન્માત્રા અને મન, એમ સળ
ઉપજે છે. આમ પ્રધાન–પ્રકૃતિની પરિણતિ પ્રમાણે ભવની-સંસારની પરિણતિ હોય છે. એટલે પ્રધાનની પરિણતિ જે નિત્ય હોય, તો ભવની-સંસારની પરિણતિ પણ નિત્ય થશે. અને આમ ભવનું–સંસારનું નિત્યપણું હેતાં, મુક્તને અસંભવ જ થશે. આ અયુક્ત છે. એટલે નિષ્કારણ-નિનિમિત્ત એવી પ્રધાનાદિની પરિણતિ ઘટતી નથી, પણ દિદક્ષા-ભાવમલ આદિન નિમિત્ત-કારણે જ તેની પરિણતિ ઘટે છે. તાત્પર્ય કે-દિક્ષાદિના કારણે સંસાર ને તે કારણ ટળે મેક્ષ હોય છે. એમ સિદ્ધાંત સ્થાપિત થયે. દિક્ષાદિ –- પ્રધાનાદિ પરિણતિ –– સંસાર. તેમજ-પ્રધાન (પ્રકૃતિ) -> મહત્ (બુદ્ધિ) –-> અહંકાર > ષોડશક ગણ, (પાંચ બુદ્ધિ ઇંદ્રિય; પાંચ કર્મેન્દ્રિય, પાંચ તન્માત્રા, મન.)
ના
મન.)
अवस्था तत्त्वतो नो चेन्ननु तत्प्रत्ययः कथम् । भ्रान्तोऽयं किमनेनेति मानमत्र न विद्यते ॥ २०२ ॥ અવસ્થા જો તત્વથ નથી, પ્રત્યય તેને કેમ ?
બ્રાંત એહ, એથી જ શું? પ્રમાણ અહિં ન એમ, ૨૦૨ અર્થ :-તત્વથી અવસ્થા નથી એમ જે કહે, તે તેનો પ્રત્યય કેમ હોય? આ અવસ્થા પ્રત્યય બ્રાંત છે, તે આથી શું? અત્ર બ્રાંત અવસ્થામાં માન-પ્રમાણ વિદ્યમાન છે નહિં.
ત્તિઃ-અવસ્થા તત્વતો-અવસ્થા તત્તથી–પરમાર્થથી. નો રે-જે ન હોય, પૂર્વાપર ભાવથી. તે આશંકીને કહે છે ન તબત્યિ :-વારુ, તેને પ્રત્યય—અવસ્થાને પ્રય, વ્યં-કેવી રીતે હોય ?નિબંધનના અભાવે. આ ભલે હે ! તેથી શું ? પ્રાન્તોડય-આ બ્રાંત છે, આ અવસ્થા પ્રત્યય જતિ છે. તે જિમન-આથી શું ? દૃત્તિ-એમ આ આશંકાને કહે છે-માનમત્ર-માન–પ્રમાણુ અત્ર ભ્રાંત અવસ્થામાં, ન વિદ્ય-વિદ્યમાન નથી.
x “एतेषां या समावस्था सा प्रकृतिः किलोच्यते । प्रधानाव्यक्तशब्दाभ्यां वाच्या नित्यस्वरूपिका ॥ ततः संजायते बुद्धिमहानिति यकोच्यते । अहंकारस्ततोऽपि स्यातत्तस्मात् षोडशको गणः॥"
–શ્રી હરિભદ્રસુરિત દર્શનસમુચ્ચય ૩૬-૩૭

Translation AI Generated

## Thagadashtisamuccaya

Because the consequence of Pradhan etc. is what is called Bhav or Samsara. The consequence of Pradhan-Prakruti is that it has the nature of Mahat etc.
From Pradhan, Mahat arises, meaning Buddhi. From Mahat, Ahamkara arises, the consequence of Prakruti. And from Ahamkara, Shodashak Gana arises, meaning the five Buddhi Indriya, five Karmendriya, five Tanmatra and Man, making a total of sixteen.
Thus, according to the consequence of Pradhan-Prakruti, there is a consequence of Bhav-Samsara. So, if the consequence of Pradhan is eternal, then the consequence of Bhav-Samsara will also be eternal. And thus, due to the eternality of Bhav-Samsara, liberation will be impossible. This is illogical. Therefore, the consequence of Pradhan etc. does not occur due to Nishkaran-Ninimit, but it occurs due to the cause of Didaksha-Bhavamal etc. The implication is that Samsara and its cause are eliminated due to Diksha etc. Thus, the principle is established. Diksha etc. - Pradhan etc. consequence - Samsara. Similarly, Pradhan (Prakruti) -> Mahat (Buddhi) -> Ahamkara > Shodashak Gana, (five Buddhi Indriya; five Karmendriya, five Tanmatra, Man.)

##

**Verse 202**

If there is no state (Avastha) in reality, then how can there be a perception of it? This perception of state is false, so what is the point of it? There is no proof (Man) for this false state.

**Explanation:**

The verse states that if there is no state (Avastha) in reality (Tattvato), then how can there be a perception (Pratyay) of it? This perception of state is false (Brant), so what is the point of it? There is no proof (Man) for this false state.

**Commentary:**

The verse is a critique of the concept of state (Avastha) as a real entity. The author argues that if there is no state in reality, then any perception of it must be false. The author further argues that there is no proof for this false perception.

**Reference:**

The verse is from the **Sri Haribhadrasuri Darshanasamuccaya**, a Jain text that discusses the nature of reality.

**Note:**

The verse uses the term "Avastha" which is a Jain term for a state of being. The verse also uses the term "Tattvato" which means "in reality". The verse also uses the term "Pratyay" which means "perception". The verse also uses the term "Brant" which means "false". The verse also uses the term "Man" which means "proof".

**Translation:**

"If there is no state in reality, then how can there be a perception of it? This perception of state is false, so what is the point of it? There is no proof for this false state."

**Note:**

The translation is based on the understanding of the verse and the commentary. The translation is not a literal translation of the verse.

**Note:**

The verse is a part of a larger discussion about the nature of reality. The verse is not meant to be a standalone statement.

**Note:**

The verse is a part of a Jain text. The verse is not meant to be a statement of universal truth.

**Note:**

The verse is a part of a religious text. The verse is not meant to be a scientific statement.