Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 590

(૫૧૪)
ગદષ્ટિસમુચ્ચય આ છઠ્ઠી કાંતા દષ્ટિમાં (૧) આ જે હમણાં જ કહ્યું તે નિત્ય દર્શનાદિ બધુંય હોય છે, અને તે બીજાઓને પ્રીતિ ઉપજાવે છે–નહિ કે દ્વેષ. (૨) પરમ ધારણું હોય છે. ધારણા એટલે ચિત્તને દેશબંધ. (૩) અને આ ધારણાને લીધે અત્રે અન્યમુદ્દ હેતી નથી, અર્થાત્ અન્યત્ર હર્ષ હોતો નથી, કારણકે ત્યારે તે તે પ્રતિભાસને અયોગ હોય છે. (૪) તથા નિત્ય-સવકાળ સવિચારાત્મક મીમાંસા-તત્ત્વવિચારણા હોય છે, કે જે સમ્યગ જ્ઞાનના ફળ૫ણુએ કરીને હિદયવંતી હોય છે.
આ દૃષ્ટિને “કાંતા” નામ આપ્યું છે, તે યથાર્થ છે. કારણ કે આ દષ્ટિમાં કાંતા એટલે પતિવ્રતા સ્ત્રી જે પરમાર્થભાવ હોય છે. જેમ પતિવ્રતા આ ઘરના બીજાં બધાં કામ કરતાં પણ પતિનું જ ચિંતન કરે છે, તેમ આ દષ્ટિવાળે સમ્યગદૃષ્ટિ પુરુષ ભલે બીજું સંસાર સંબંધી કામ કરતે હોય, પણ તેનું ચિત્ત સદાય શ્રુતધર્મમાં જ લીન રહે છે. અથવા કાંતા એટલે પ્રિયા-હાલી લાગે છે. આ દ્રષ્ટિમાં રિથતિ કરતો પુરુષ કાંત-કમનીય–પરમ રમ્ય ભાસે છે, એટલે અન્ય ઇવેને બહુ પ્રિય-હાલો લાગે એવો જનપ્રિય હોય છે, એટલે આ દષ્ટિને પણ કાંતા” નામ ઘટે છે. અથવા આ દષ્ટિ યોગીજનેને બહુ પ્રિય છે, એટલે પણ તે યંતા છે. આમ ખરેખર “કાંતા” એવી આ છઠ્ઠી દ્રષ્ટિમાં પાંચમી દષ્ટિનો જે નિત્ય દર્શનાદિ ગુણગણ કહ્યો, તે તે હોય જ છે, પણ તે વિશેષ નિર્મળપણે. એટલે નિત્યદર્શન, સૂક્ષ્મ બોધ, પ્રત્યાહાર, ભ્રાંતિત્યાગ આદિ અત્રે અવશ્ય અનુવર્તે છે જ, અને તેની એર બળવત્તરતા વર્તે છે.
અત્રે જે દર્શન થાય છે તે સ્થિર દષ્ટિની પેઠે નિત્ય-અપ્રતિપાતી હોય છે, પણ વધારે નિર્મલ અને બળવાન હોય છે. તેને તારાની ઉપમા ઘટે છે, કારણ કે તારાને પ્રકાશ
રત્નની જેમ સ્થિર હોય છે, પણ તેના કરતાં વધારે બળવાન તેજસ્વી હોય તિહાં તારાલ છે. તારાને પ્રકાશ આકાશમાં નિત્ય ચમકે છે, સદા સ્થિર હોય છે, તેમ પ્રકાશ” આ દૃષ્ટિવાળા સમ્યગૃષ્ટિ પુરુષને સમ્યગદર્શનમય બોધ-પ્રકાશ ચિદા
કાશમાં નિત્ય ઝળહળે છે, સદા સ્થિર પ્રકૃતિથી સ્થિત જ વર્તે છે. અત્રે દર્શન અર્થાત્ આત્માનુભવજન્ય સશ્રદ્ધાવંત બેય એટલે બધો સ્પષ્ટ હોય છે કે તે તારાની પેઠે ચિદાકાશને નિરંતર ઉદ્યોતમય કરી મૂકે છે. વળી તારા જેમ આકાશમાં નિરાલંબન છતાં નિત્ય પ્રકાશી રહે છે, તેમ આ દષ્ટિને બોધ પણ નિરાલંબન છતાં સદા ચિદાકાશને પ્રકાશમાન કરે છે. અને જ્ઞાનીનું આ નિરાલંબનપણું પણ પ્રથમ તે પરમ જ્ઞાની એવા પ્રભુનુંપરમાત્માનું અવલંબન લેવાથી પ્રગટે છે, કારણ કે આ દુસ્તર ભવસમુદ્ર પણ તે શુદ્ધ સહજાન્મસ્વરૂપ પ્રભુના પ્રબલ અવલંબનથી ગોપદ સમાન બની જાય છે, અને તે પ્રભુના જ અવલંબનબલથી આત્મા નિરવલબનપણું પામી નિજ ગુણરૂપ શુદ્ધ નંદનવનમાં રમે છે.
એટલે જ આવા આ સમ્યગ્દશની પુરુષનો બાધ અત્યંત સૂક્ષમ હોય છે. દ્રવ્યાનુ

Translation AI Generated

(514)
This sixth perspective, called "Kantha," is characterized by (1) the constant presence of the qualities mentioned earlier, such as "Nitya Darshan," which inspire love in others, not hatred. (2) It involves a deep-rooted conviction, a firm anchoring of the mind. (3) This conviction eliminates any other desires or attachments, as it renders them irrelevant. (4) It fosters a constant and insightful contemplation of the truth, fueled by the fruits of right knowledge and a compassionate heart.

The name "Kantha" is apt for this perspective. It signifies a devoted wife who is completely dedicated to her husband. Just as a devoted wife, despite performing other household duties, always keeps her husband in her thoughts, similarly, a person with this perspective, even while engaged in worldly affairs, keeps their mind focused on the teachings of Dharma. Alternatively, "Kantha" can also be interpreted as "beloved" or "charming." A person embodying this perspective appears captivating and endearing, just like someone who is universally loved. This also justifies the name "Kantha" for this perspective. Another reason for this name is that this perspective is highly cherished by yogis.

Therefore, this sixth perspective, "Kantha," encompasses all the qualities of the fifth perspective, such as "Nitya Darshan," but with greater purity and intensity. "Nitya Darshan," subtle understanding, withdrawal of senses, and abandonment of delusion are all present here, but with even greater strength.

The vision attained here, like the steady gaze of a star, is constant and unwavering, but even more pure and powerful. It is likened to a star because, just as a star shines brightly and steadily like a precious gem, but with even greater intensity, this perspective illuminates the mind with a similar brilliance. Just as a star shines eternally in the sky, remaining steadfast, similarly, the light of right knowledge illuminates the mind of a person with this perspective, remaining constant and unwavering. This vision, like the star's light, continuously illuminates the inner sky of consciousness. Moreover, just as a star shines independently in the sky, this perspective's understanding also illuminates the mind without any external support. This independence is achieved through the reliance on the Supreme Being, the ultimate knower, who is the source of all knowledge. This reliance on the Supreme Being transforms the challenging ocean of existence into a safe haven, allowing the soul to experience its inherent purity and joy.

Therefore, the understanding of a person with this perspective is extremely subtle. It is like a...