Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 53

૫૨
સંતેષ, તપ, સ્વાધ્યાય અને ઈશ્વરપ્રણિધાન એ પાંચ નિયમનું સેવન કરે છે; પરભાવની બેઠકરૂપ દેહાધ્યાસ છોડી દઈ, આત્મભાવમાં આસન જમાવે છે; બાહ્ય ભાવનું વિરેચન કરી અંતરાત્મભાવના પૂરણ-કુંભનરૂપ ભાવપ્રાણાયામ સાધે છે; વિષયવિકારમાંથી ઇંદ્રિયને પ્રત્યાહત કરી પરભવમાંથી આત્માને પાછું ખેંચી લેવારૂપ પ્રત્યાહાર કરે છે; આત્મસ્વભાવમાં આત્માને ધારી રાખવારૂપ ધારણું ધરે છે; સ્થિરચિત્ત અને સ્થિતપ્રજ્ઞ થઈ આત્માનું એકાગ્ર ધ્યાન ધ્યાવે છે અને શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપમાં લીન થઈ જવારૂપ-સમાઈ જવારૂપ પરમ આત્મસમાધિ અનુભવે છે. અને આમ જે અનંત સુખધામ પદને ઈચ્છતા સુસંતે-ગીન્દ્રો દિનરાત તેના ધ્યાનમાં રહે છે, અને જ્યાં અનંત એવી સુધામય પરમ શાંતિ પ્રવહે છે, એવા તે પરમ અમૃતવરૂપ શુદ્ધ પરમ પદને આ ગીરાજ સાક્ષાતુ પામે છે. “સુખ ધામ અનંત સુસંત ચહી, દિનરાત રહે તદ ધ્યાન મહીં; પર શાંતિ અનંત સુધામય જે, પ્રણમું પદ તે, વર તે, જય તે.”– શ્રીમદ રાજચંદ્રજી.
(૨) શાસ્ત્રક7 મહર્ષિ હરિભદ્રાચાર્યજી. આમ દિવ્ય યોગદષ્ટિથી પરમાર્થમય યોગમાર્ગનું યથાર્થ દર્શન કરાવનાર આ શાસ્ત્રકર્તા મહર્ષિના પવિત્ર ચરિત્ર સંબંધી બે શબ્દ કહી અંત્ય મંગલરૂપ ઉપસંહાર કરીએ :-આ ભારત ભૂમિમાં મત-દર્શનના આગ્રહથી પર એવા જે ગણ્યાગાંઠયા “નિર્પક્ષ વિરલા કેઈ’ સાચા સંત પુરુષ થયા છે, તેમાં શ્રી હરિભદ્રાચાર્ય કેઈ અનેરી ભાત પાડનારા વિલક્ષણ સંત તત્ત્વજ્ઞ થઈ ગયા; સર્વ દર્શનનો સાધર્મિક બંધુત્વભાવે સમન્વય કરનારી પરમ ઉદાર નિરાગ્રહ અનેકાંત દષ્ટિને યથાર્થ પણે ઝીલનારા મહાપ્રભાવક
જ્યોતિધર આર્ષ દષ્ટા થઈ ગયા. વિક્રમના આઠમા નવમા સૈકામાં થઈ ગયેલા આ યાકિની મહત્તા સૂન' તરીકે સુપ્રસિદ્ધ હરિભદ્રસૂરિના જીવન સંબંધી જે અતિ અપ માહિતી શ્રી પ્રભાવચરિત્ર આદિ પરથી આપણને ઉપલબ્ધ થાય છે તે પ્રમાણે– તેઓશ્રી ચિત્રકૂટના ( ચિત્તોડના ) નિવાસી સર્વશાસ્ત્ર પારંગત મહાપંડિત બ્રાહ્મણ હતા; અને ત્યાંના રાજા જિતારિના સંમાનિત પુરેડિત હતા. તે ચતુર્દશ વિધાસ્થાનમાં પ્રકર્ષને પામેલા હતા, પણ તેમને પોતાની વિદ્યાને મદ ચડ્યો હતો. પિતાને કલિસકલગ્નપણે માનતા આ ઘમંડી વિષે દુતર પ્રતિજ્ઞા કરી હતી કે “અત્રે જેનું કહેવું હું ન સમજી શકે, તેને હું શિષ્ય થઈ જાઉં, ' આમ દ્વિજ શ્રેષ્ઠ હરિભદ્ર પુરહિત અભિમાની છતાં સરલતાની મૂર્તિ અને સત્યતત્ત્વગવેષક હતા. એક દિવસ તે મહાપંડિત કે ઉપાશ્રય પાસેથી પસાર થતા હતા, ત્યાં એક “યાકિની” મહત્તરા નામના વૃદ્ધ સાધ્વીજીને નીચેની ગાથાનો મધુર સ્વરે પાઠ કરતાં તેણે સાંભળ્યા
"चक्की दुगं हरिपणगं पणगं चक्कोण केसवा चक्क । केसव चक्की केसव दुचक्की केसी य चक्की य ।।"

Translation AI Generated

## English Translation:

**52**

He practices the five vows of non-violence, austerity, self-study, and devotion to God; abandoning the body-consciousness, which is the seat of the external, he establishes himself in the consciousness of the Self; he purges the external emotions and practices the breath-control of the inner consciousness, which is like the filling and emptying of a vessel; he withdraws the senses from the objects of sense and draws the soul back from the external, which is called *pratyahara*; he holds the soul in its own nature, which is called *dharana*; he becomes steady in mind and steady in wisdom, and meditates on the soul with one-pointed concentration, and experiences the supreme absorption in the pure Self, which is called *samadhi*. And thus, those who desire the infinite abode of bliss, the *susanta-gindras*, remain in its contemplation day and night, and they attain that supreme, pure, and blissful abode, where infinite peace flows, which is like the nectar of immortality. “The abode of bliss is infinite, the *susanta* desires it, he remains in its contemplation day and night; that supreme, infinite, blissful peace, I bow to that abode, I praise it, I celebrate it.” – Shrimad Rajchandraji.

**(2)** The author of this scripture, the great sage Haribhadracharya, has shown us the true nature of the path of yoga, which is full of ultimate purpose, with his divine yogic vision. Let us conclude with a few words about the holy character of this scripture writer: In this land of India, there have been a few true saints who have been above the insistence of different philosophies, and among them, Shri Haribhadracharya was a unique saint and a true knower of the truth, who shone with a different light; he was a great influencer, a sage with a vision, who truly embraced the all-embracing, impartial, and multi-faceted vision of *anekanta*, which harmonized all philosophies. This *yakini* (certain) great man, who lived in the 8th and 9th centuries, is well-known. According to the information available to us from the *Prabhavacharita* and other sources, he was a resident of Chitrakoot (Chittorgarh), a great scholar of all scriptures, and a learned Brahmin; he was also the honored priest of the king Jitarina. He had excelled in all fourteen types of knowledge, but he had become proud of his knowledge. This arrogant man, who did not respect his father, made a foolish vow, saying, “I will become a disciple of anyone whose words I cannot understand.” Thus, Haribhadra, the best of the twice-born, was proud but also a symbol of simplicity and a seeker of truth. One day, he was passing by the *upaashraya* (Jain temple) when he heard an old *sadhviji* (Jain nun) named *yakini* Mahottara reciting the following verse in a sweet voice:

"चक्की दुगं हरिपणगं पणगं चक्कोण केसवा चक्क । केसव चक्की केसव दुचक्की केसी य चक्की य ।।"