Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 469

દાહરિ: “ ભવાતીત અથગામી” ભવભાગવિરક્ત
(૩૯૩) પ્રાકૃત ભાવોમાં અહીં, નિરુત્સુક સ ચિત્ત;
ભવાતીત અર્થગામિ તે, ભવભેગમાં વિરક્ત. ૧૨૭ અર્થ:–અહીં પ્રાકૃત ભાવે પ્રત્યે જેએનું ચિત્ત નિરુત્સુક (ઉત્સુકતા રહિત) હોય છે, તે વિભાગથી વિરક્ત થયેલાઓ, ભવાતીત અર્થગામી છે.
વિવેચન ઉપરમાં ભવાતીત અર્થગામી એવા મહામુમુક્ષુ કહ્યા, તે કોણ ને કેવા હોય ? તેનું લક્ષણ અહીં સ્પષ્ટ કહ્યું છે. અહીં શબ્દાદિ વિષયરૂપ પ્રાકૃત ભામાં જેઓનું ચિત્ત ઉત્સુક્તા રહિત હોય છે, તે સાંસારિક ભેગથી વિરક્ત જને ભવાતીતઅર્થગામી છે.
પ્રાકૃત ભાવે એટલે બુદ્ધિમાં જેનું પર્યાવસાન છે એવા શબ્દાદિ ભાવે. પ્રાકૃત એટલે પ્રકૃતિને વિકાર, પુદ્ગલને વિકાર. શબ્દાદિ વિષયે પ્રાકૃત ભાવ છે અર્થાત્ જડ
પ્રકૃતિના વિકારરૂપ છે, પુદ્ગલના વિકારરૂપ છે; અને તે બુદ્ધિમાં પર્યમુમુક્ષુ ભવભોગ વસાન પામે છે, છેવટે બુદ્ધિમાં સમાય છે, અર્થાત્ બુદ્ધિગમ્ય ભાવ છે. વિરક્ત આવા આ શબ્દાદિ વિષરૂપ પ્રાકૃત ભાવોમાં જેએનું ચિત્ત અના
સક્તપણાને લીધે ઉત્સુકતા વિનાનું હોય છે, તે ભવભેગથી વિરક્ત થયેલા જને “ભવાતીત અર્થગામી' કહેવાય છે. શબ્દાદિ વિષયોમાં તેઓ રાચતા નથી, આસક્ત થતા નથી, વિષયોમાંથી તેનું ચિત્ત ઊઠી ગયું છે, સાંસારિક ભેગ તેઓને દીઠા ગમતા નથી, એટલે ભવભોગથી વિરક્ત-સાચો અંતરંગ વૈરાગ્ય પામેલા આ જીવે ખરેખરા “ભવાતીત અર્થગામી” છે. કારણ કે તે મહાનુભાવ મહાત્માઓનું ચિત્ત ભવમાં-સંસારમાં સ્પર્ધાતું નથી, લેપતું નથી, અસ્કૃષ્ટ રહે છે, જળ-કમળવત્ અલિપ્ત રહે છે. વિવિધ સ્વપ્ન-ઇંદ્રજાલ જેવી પુદ્ગલરચના તેઓને કારમી-અકારી લાગે છે, અને જગતની એઠરૂપ તે પુદ્ગલ વિષયનું સેવન કરવું તે તેવા પરમ વૈરાગ્યવંત સાચા સંગરંગી મહાત્માઓને આંખ પાસે રેતી ઉપડાવવા જેવું અત્યંત, અસહ્યા લાગે છે. દાખલા તરીકે પરમતત્ત્વજ્ઞ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ પિતાના સ્વાનુભવદુગાર કાઢયા છે કે
જોકે અમારૂં ચિત્ત નેત્ર જેવું છે; નેત્રને વિષે બીજા અવયવની પેઠે એક રજણ પણુ સહન થઈ શકે નહીં. બીજા અવયવરૂપ અન્ય ચિત્ત છે. અમને વર્તે છે એવું જે ચિત્ત તે નેત્રરૂપ છે. તેને વિષે વાણીનું ઉઠવું, સમજાવવું, આ કરવું અથવા આ ન કરવું, એવી વિચારણા કરવી તે માંડમાંડ બને છે x x કારણકે આંખની પાસે જમીનની રેતી ઉપડાવવાનું કાર્ય થવારૂપ થાય છે.”
–શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, પત્રક ૩૧૩ (૩૮૫)

Translation AI Generated

**Example:** “Bhavatiit Arthagami” Bhav Bhagavirukt
(393) Prakrit Bhavo Ma Ahi, Nirutsuka Sa Chitt;
Bhavatiit Arthagami Te, Bhav Bhag Ma Virukt. 127 Arth:–Ahi Prakrit Bhave Pratye Jeenu Chitt Nirutsuka (Utsukta Rahith) Hoy Chhe, Te Vibhag Thi Virukt Theyela, Bhavatiit Arthagami Chhe.
Vivechan Upar Ma Bhavatiit Arthagami Eva Mahamunmukhu Kahya, Te Kon Ne Keva Hoy? Teenu Lakshyan Ahi Spashta Kahyu Chhe. Ahi Shabdaadi Vishayrup Prakrit Bha Ma Jeo Nu Chitt Utsukta Rahith Hoy Chhe, Te Sansarik Bhag Thi Virukt Jane Bhavatiit Arthagami Chhe.
Prakrit Bhave Etle Buddhi Ma Jeenu Paryavasan Chhe Eva Shabdaadi Bhave. Prakrit Etle Prakruti Ne Vikar, Pudgal Ne Vikar. Shabdaadi Vishe Prakrit Bhav Chhe Arthath Jad
Prakruti Na Vikarrup Chhe, Pudgal Na Vikarrup Chhe; Ane Te Buddhi Ma Paryamumukhu Bhav Bhag Vasan Paame Chhe, Chevate Buddhi Ma Samay Chhe, Arthath Buddhigamya Bhav Chhe. Virukt Aava Aa Shabdaadi Vishayrup Prakrit Bhavo Ma Jeenu Chitt Ana
Sakta Pana Ne Lidhe Utsukta Vina Nu Hoy Chhe, Te Bhav Bhag Thi Virukt Theyela Jane “Bhavatiit Arthagami” Kehvaay Chhe. Shabdaadi Vishayo Ma Teo Rachta Nathi, Aasakt Thta Nathi, Vishayo Ma Thi Teenu Chitt Uthi Gayu Chhe, Sansarik Bhag Teo Ne Ditha Gamta Nathi, Etle Bhav Bhag Thi Virukt-Saacho Antarang Vairagy Paamela Aa Jeeve Khara Khara “Bhavatiit Arthagami” Chhe. Karan Ke Te Mahanubhav Mahatmao Nu Chitt Bhav Ma-Sansar Ma Sparthatu Nathi, Leptu Nathi, Askrushta Rahe Chhe, Jal-Kamalvat Alipta Rahe Chhe. Vividh Swapna-Indrajala Jevi Pudgal Rachna Teo Ne Karmi-Akari Lage Chhe, Ane Jagat Ni Ethrup Te Pudgal Vishay Nu Sevan Karvu Te Teva Param Vairagyvant Saacha Sangarangi Mahatmao Ne Aankh Pase Reti Upadava Jevu Atyant, Asahya Lage Chhe. Dakhala Tarike Parmatattvajnya Shrimud Rajchandraji E Pita Na Swanubhavdugar Kadhya Chhe Ke
Joke Amaru Chitt Netra Jevu Chhe; Netra Ne Vishe Beeja Avayav Ni Peth E Ek Rajan Panu Sahana Thai Sake Nahi. Beeja Avayavrup Anya Chitt Chhe. Amane Varte Chhe Evu Je Chitt Te Netrarup Chhe. Te Ne Vishe Vani Nu Uthvu, Samajavu, Aa Karvu Athva Aa Na Karvu, Evi Vicharana Karvi Te Mand Ma Mand Bane Chhe x x Karan Ke Aankh Ni Pase Jamini Reti Upadava Nu Karya Thavarup Thay Chhe.”
–Shrimud Rajchandra, Patrak 313 (385)

**English Translation:**

**Example:** “Bhavatiit Arthagami” detached from the cycle of births and deaths
(393) Here, the mind is indifferent to worldly objects;
Those who are detached from the cycle of births and deaths are Bhavatiit Arthagami. 127 Meaning:–Those whose minds are indifferent (without desire) to worldly objects are detached from the cycle of births and deaths, they are Bhavatiit Arthagami.
In the above discussion, the Mahamunmukhu who are Bhavatiit Arthagami were mentioned, who are they and what are their characteristics? Their characteristics are clearly stated here. Those whose minds are indifferent to worldly objects like words, etc., are detached from worldly attachments, they are Bhavatiit Arthagami.
Prakrit Bhave means worldly objects like words, etc., which are the result of the mind. Prakrit means the modification of nature, the modification of Pudgal. Worldly objects are Prakrit Bhav, meaning they are the modification of inert nature, the modification of Pudgal; and they are absorbed in the mind of the Paryamumukhu, they ultimately reside in the mind, meaning they are objects of the mind. Those whose minds are indifferent to these worldly objects like words, etc., due to their detachment, are called “Bhavatiit Arthagami”. They do not enjoy worldly objects, they are not attached to them, their minds have risen above them, they do not find worldly attachments appealing, therefore, they are detached from the cycle of births and deaths – they are truly detached from the inner world. Because the minds of these great souls are not attracted to the world, they are not attached to it, they remain unattached, like a lotus in water. They find the various creations of Pudgal, like dreams and illusions, to be painful and unbearable, and they find the consumption of worldly objects, which are the essence of Pudgal, to be like picking up sand in front of their eyes, extremely unbearable. For example, the great sage Shrimud Rajchandraji has described his father's experience:
“Although our mind is like an eye; the eye cannot tolerate even a speck of dust, like other organs. The other mind is like another organ. The mind that we use is like an eye. It is difficult for it to speak, explain, do this or not do that, to think about it x x because it is like picking up sand in front of the eye.”
–Shrimud Rajchandra, Patrak 313 (385)