Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 276

(૨૧૦)
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય દઢતાથી અંતરાયનો વિજય થાય છે. * દ્વન્દ્રોને અભિઘાત થતું નથી, અને દષ્ટ દેષને પ્રણિધાનપૂર્વક પરિત્યાગ થાય છે.
આ “સુખાસન” શબ્દ સમજવા જેવો છે. “ સ્થિસુત્વનાતનમ્' (પા. થો૨-૪૬). સુખાસન એટલે જ્યાં સુખેથી-આરામથી–લહેરથી બેસી શકાય એવું સ્થિર હોય તે
આસન. ઉદ્વેગ ન પમાડે એવું સ્થિર આસન તે સુખાસન. જે આસન સુખાસન ડગમગતું હોય, અસ્થિર હોય, જ્યાં સુખેથી-આરામથી બેસી શકાય
એવું ન હોય, તે સુખાસન ન કહેવાય. જેમ ડગમગતા પાયાવાળી કે ભાંગી તૂટી કે ખૂચે એવી ખુરશી સુખાસન ન કહેવાય, પણ સ્થિર પાયાવાળી, અખંડ સુંદર ગાદીવાળી હોય તે સુખાસન કહેવાય; તેમ પરમાર્થમાં, અધ્યાત્મ પરિભાષામાં પણ, પર વસ્તુનું જે આસન તે અસ્થિર, ડગમગતું, બેસતાં ખૂચે એવું દુઃખદાયક છે, માટે તે સુખાસન નહિં, પણ દુખાસન છે ! સાચું “સુખાસન’ તે એક નિજ સહજ આત્મસ્વરૂપ પદ છે. કારણ કે તે જ અત્યંત સ્થિર, નહિં ડગમગતું, ને બેસતાં સુખદાયક પરમ આનંદ ઉપજાવનારૂં છે, માટે તે જ પારમાર્થિક સુખાસન છે. જેમ જેમ તેવા ભાવ સુખાસનમાં જીવ બેસે છે, તેમ તેમ તેને સુખની–પરમાનંદની એર લહરીઓ છૂટતી જાય છે. આમ જેમ બને તેમ દેહાધ્યાસ છોડતા જઈ, આત્મારામી બનતા જવું, તે આસન નામના ત્રીજા વેગ અંગની સિદ્ધિ છે.
છૂટે દેહાધ્યાસ તે, તું કર્તા નહિં કર્મ; તું ભક્તા નહિ તેહને, એજ ધર્મને મમ.”_શ્રી આત્મસિદ્ધિ આતમબુદ્ધ હે કાયાદિકે રહ્યો, બહિરાતમ અઘરૂપ... સુગ્યાની કાયાદિકે હે સાખીધર થઈ રહ્યો, અંતર આતમરૂપસુ”-શ્રી આનંદઘનજી
૩. અક્ષેપ ત્રીજે જે “ક્ષેપ” નામનો ચિત્તદેષ કહ્યો હતો, તેને અહીં ત્યાગ હોય છે, કારણ કે આગલી બે દષ્ટિમાં ખેદ અને ઉદ્વેગ નામના બે દોષ દૂર થયા પછી આ દેષ પણ દૂર થાય છે. પ્રથમ ખેદ એટલે યોગક્રિયા પ્રત્યે મનનું અદઢપણું-થાકી જવું તે દૂર થાય છે. એટલે પછી તે યોગક્રિયા પ્રત્યેના દ્વેષરૂપ—અણગમારૂપ ઉદ્વેગ દેષ ટળે છે, વેડિયાપણું દૂર થાય છે. અને પછી સ્વાભાવિક ક્રમે “ક્ષેપ” દેષ પણ ટળે છે. ક્ષેપ એટલે ફેકાવું તે (ક્ષિધાતુ પરથી). ચિત્તનું જ્યાં ત્યાં ફેંકાવું-દોડવું તેનું નામ ક્ષેપ. કઈ પણ કિયા કરતાં કરતાં વચ્ચે વચ્ચે ત્યાંથી ઉખડી ઉખડીને ચિત્ત બીજે બીજે સ્થળે આડુંઅવળું
x" अतोऽन्तरायविजयों द्वन्द्वानभिहतिस्तथा । દોષપરિચાયઃ કણિધાનપુર:સર: || ”—શ્રી ય કૃત દ્વા દ્વા
તો તાનમિઘાત: - શ્રી પાતંજલ . સુ ૨-૪૮

Translation AI Generated

(210)
With the steadfastness of yogic vision, obstacles are conquered. * Dualities are not affected, and the defects of the senses are abandoned with dedication.
This "Sukhasana" word is worth understanding. "Sthisuutvanatam" (Pa. Tho2-46). Sukhasana is that which is stable, where one can sit comfortably and at ease.
A stable posture that does not cause anxiety is Sukhasana. An asana that is unstable, where one cannot sit comfortably and at ease, is not called Sukhasana. Just as a chair with a shaky base, broken or cracked, is not called Sukhasana, but one with a stable base, a beautiful, unbroken cushion is called Sukhasana; similarly, in the ultimate reality, in the language of spirituality, the posture of a thing that is unstable, shaky, and painful to sit on is not Sukhasana, but Dukhasana! True "Sukhasana" is a state of one's own natural self-nature. Because it is extremely stable, not shaky, and brings supreme joy when sitting, it is the ultimate Sukhasana in the ultimate reality. As the soul sits in such a state of Sukhasana, waves of happiness and supreme bliss emanate from it. Thus, as much as possible, to abandon the contemplation of the body and become absorbed in the soul, is the achievement of the third limb of the asana, called "asana".
"Let go of the contemplation of the body, you are not the doer, you are not the devotee, that is the dharma." - Shri Atmasiddhi
"Atmabuddhi, he Kayadike remained, Bahiratam Aghrup... Sugyani Kayadike he Sakhidhar became, Antar Atmarupsu" - Shri Anandghanji
3. The "Kshepa" named citta-dosha, which was mentioned in the third akshepa, is abandoned here, because after the removal of the two doshas called kheda and udvega in the previous two dristi, this dosha also disappears. First, kheda, which is the mind's lack of steadfastness towards yogic practice, is removed. Then, the udvega dosha, which is the aversion or dislike towards yogic practice, is removed. And then, naturally, the "Kshepa" dosha also disappears. Kshepa means to throw away (from kshidhatu). To throw the mind here and there, to run around, is called kshepa. While doing anything, the mind gets distracted and wanders here and there.
"Atosantarayavijayo dwandvanabhihatistatha | Doshaparichayah kanidhanapur:sar: || " - Shri Yoga-Krita Dva Dva
"Tatanamighatah" - Shri Patanjali. Su 2-48