________________
[૬૭]
પિતાથી અને કાળથી નિત્ય છે ઈત્યાદિ ઉપર પ્રમાણે બધું
જવું. તેવી જ રીતે અક્રિયાવાદીઓના પણ ભેદ્ર છે. તે નાસ્તિત્વ વાદી છે. તેમાં પણ, જીવ, અજીવ, આવ, બંધ, સંવર, નિર્જર, તથા મેક્ષ એ સાત પદાર્થ છે. તે સ્વ અને પર એ બે ભેદવડે તથા કાળ, છા, નિયતિ, સ્વભાવ, ઈશ્વર, અને આત્મા, એ છ દેવડે ચિંતવતાં-૮૪) વિકલ્પ થાય છે. તે આ પ્રમાણે છે. જીવ સ્વતઃ એટલે પિતાનાથી અને કાળથી નથી તેમજ જીવ, પરથી અને કાળથી સિદ્ધ થો) નથી. આ પ્રમાણે કાળ સાથે લેતાં બે ભેદ થયા, તેજ પ્રમાણે ચછા તથા નિયતિ વિગેરેમાં પણ સર્વે જીવ પદાર્થમાં બાર થાય એ પ્રમાણે અછવમાં પણ બાર લેવા. તે બાર સપ્તક એટલે ૮૪) થયાં તેને અર્થ આ છે. જીવ પિતાના કાળથી નથી. અહિં પદાર્થોના લક્ષણવડે સત્તા નિશ્ચય કરાય છે. અથવા કાર્યથી નિશ્ચય કરાય છે? અને આત્માનું તેવું કંઈ પણ લક્ષણ નથી કે જેના વડે અમે તેની સત્તા સ્વીકારીએ. તેમાં અણુઓથી પર્વત વિગેરેને સંભવ થાય તેમ પણ નથી. વળી લક્ષણ અને કાર્યવડે વસ્તુ ન મેળવીએ તે વિદ્યમાન નથી જેમ આકાશનું કમળ વિદ્યમાન નથી તેમ, તેટલા માટે આ મા નથી. બીજો વિકલ્પ પણ જે આત્માને પિતાથી નથી સ્વીકારતે તે આકાશના કમળની માફક પરથી પણ નથી. અથવા સર્વ પદાર્થોનાજ પર ભાગમાંના અદર્શનથી જ સર્વ અર્વાફ (?) ભાગ સૂમપણાથી અને ઉભય (તે બને) ના
