________________
યોગસાર
૪૧
આ અત્યંતર શત્રુઓ દુર્જેય અને દુઃખ નાશ કરી શકાય એવા છે. એટલે તેને પ્રયત્નપૂર્વક ઊગતાં જ ડામી દેવા. ३/१४ यद्यात्मा निर्जितोऽमीभिः, ततो दुःखागमो महान् ।
यद्यात्मना जिता एते, महान् सौख्यागमस्तदा ॥४५॥
જો એ બધા વડે આત્મા જીતાઈ ગયો, તો ઘણું દુઃખ આવશે. જો આત્માએ તેને જીતી લીધા તો ઘણું સુખ મળશે. ५/१६ संसारसरणिर्लोभो, लोभः शिवपथाचलः ।
सर्वदुःखखनिर्लोभो, लोभो व्यसनमन्दिरम् ॥४६॥
લોભ એ સંસારની સીડી, મોક્ષના માર્ગ પર પર્વત, સર્વ દુઃખોની ખાણ અને સર્વ આપત્તિઓનું ઘર છે. ५/१७ शोकादीनां महाकन्दो, लोभो क्रोधानलानिलः ।
मायावल्लिसुधाकुल्या, मानमत्तेभवारुणी ॥४७॥
લોભ એ શોક વગેરેનું મૂળ, ક્રોધરૂપી અગ્નિ માટે પવન, માયા રૂપ વેલડી માટે અમૃતની નીક, માનરૂપી મત્ત હાથી માટે દારૂ છે. ५/१८ त्रिलोक्यामपि ये दोषाः, ते सर्वे लोभसम्भवाः ।
गुणास्तथैव ये केऽपि, ते सर्वे लोभवर्जनात् ॥४८॥
ત્રણે જગતમાં જે દોષ છે તે બધા લોભથી ઉત્પન્ન થાય છે અને જે ગુણ છે, તે લોભના ત્યાગથી જ પ્રાપ્ત થાય છે.
