Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar

SR No.: 033106
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust
Publication Year: 2011
Total Pages: 700
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Dictionary

Page 642

સંશયના નિવારણ અર્થે મહાવિદેહમાં જવા માટે જે શરીર | આળપંપાળ: માથા ઉપરનો બોજો, નિરર્થક ચિંતા, ચારે બાજુની બનાવે છે. બિનજરૂરી ઉપાધિઓ. આહા૨ક સમુદ્ધાત : આહા૨ક શરી૨ બનાવતી વખતે | આક્ષેપઃ બીજા ઉપર કલંક-જૂઠું આળ આપવું તે. પૂર્વે બાંધેલા આહારક શરીર નામકર્મનાં પુલોનું જે વેદન- આક્ષેપણીકથા : બીજાઓની માન્યતાઓમાં દોષો-આક્ષેપો વિનાશ તે. બતાવતાં બતાવતાં જે કથા કરવી તે. આહારવિહાર : ભોજન કરવું, પાણી પીવું, ખાનપાનની જે | આજ્ઞાનિકીક્રિયા: બીજાને કામકાજ ભળાવવું, બીજા પાસે પ્રક્રિયા તે આહાર, સંડાસ-બાથરૂમની જે પ્રક્રિયા તે નિહાર. | કામકાજ કરાવવા આજ્ઞા કરવી તે, 25 ક્રિયાઓમાંની 1 ક્રિયા. ઇચ્છાનુસાર આપણી ઇચ્છા પ્રમાણે જે થાય તે. ઈલાનિલજલાદિઃ પૃથ્વી-(માટી), પવન અને પાણી વગેરે. ઇચ્છિત મનગમતું, મનવાંછિત, મનમાન્યું. ઈશાન : વૈમાનિક દેવોમાં બીજો દેવલોક, તેના ઇન્દ્રનું નામ ઇતર જુદું, ભિન્ન, જે શબ્દની સાથે ઇતર શબ્દ જોડો, તેનાથી ઈશાનેન્દ્ર. ભિન્ન, જેમકે પુરુષેતર એટલે પુરુષથી ભિન્ન. ઈશ્વર : ભગવાન, પરમાત્મા, સર્વગુણસંપન્ન, ઐશ્વર્યયુક્ત. ઇતરભેદસૂચક: વિવક્ષિત વસ્તુનો ઇતર વસ્તુથી ભેદ બતાવનાર | ઈશ્વરેચ્છા : અન્ય દર્શનકારો માને છે તે ભગવાનની ઇચ્છા. લક્ષણ, જેમકે સાસ્ના (ગળે ગોદડી) તે ગાયને ભેંશ-ઘોડા-બકરા | જૈનદર્શનકારો ભગવાનને વીતરાગ જ માને છે. એટલે ઈશ્વરને આદિથી ભિન્ન કરનાર લક્ષણ છે. ઇચ્છા હોતી નથી. ઈવરકથિતઃ અલ્પકાળ માટે કરાતું પચ્ચખ્ખાણ, અલ્પકાલીન. | ઈષત્નાભારાઃ સિદ્ધશિલા, સિદ્ધભગવન્તો જેનાથી એક યોજના ઇવર પરિગૃહિતાગમન : કોઈ અન્ય પુરષે અલ્પકાળ માટે ! ઉપર બિરાજે છે તે રત્નમય પૃથ્વી. ભાડેથી રખાત રાખેલી સ્ત્રીની સાથે સંસારવ્યવહાર કરવો તે. | ઇષ્ટકાર્ય : મનગમતું કાર્ય, મન-વાંછિતકાર્ય. ઇન્દ્રઃ સર્વ દેવોનો રાજા, દેવોનો સ્વામી, ઐશ્વર્યવાળો. | ઇષ્ટફલસિદ્ધિ: મનવાંછિત ફળની પ્રાપ્તિ, મનગમતું પ્રાપ્ત ઇન્દ્રિયઃ શરીરમાં રહેલો આત્મા જેનાથી ઓળખાય, જેનાથી થવું તે. રૂપ-રસ-ગંધાદિનું જ્ઞાન થાય, કાન-નાક-આંખ વગેરે. ઈષ્ટ વસ્તુ: મનગમતી વસ્તુ, ઇષ્ટ વસ્તુ. ઇન્દ્રિયવિજય : કાન-નાક-આંખ વગેરે પાંચે ઈન્દ્રિયોને | ઇષ્ટ વિષય: મનગમતો વિષય, મનગમતો પદાર્થ. મનગમતી વસ્તુ મળે તો રાજી ન થવું, અને અણગમતું મળે તો | ઇહલોકભય: આ જન્મમાં ભાવિમાં આવનારો દુઃખોનો ભય, નારાજ ન થવું, સમભાવમાં રહેવું તે. રોગો, પરાભવ, અપમાન, કારાગારવાસ, શિક્ષાદિનો ભય. ઇન્દ્રિયસુખ પાંચ ઇન્દ્રિયોના વિષયો મલે છતે આનંદ થવો તે. ! મનુષ્યોને મનુષ્ય થકી, પશુઓને પશુ થકી, એમ સજાતીય તરફથી ઇન્ડનઃ બળતણ, આગની વૃદ્ધિમાં હેતભૂત પદાર્થો. જે ભય તે. ઈયપથિકીક્રિયા: મન-વચન-કાયાના યોગમાત્રથી થતી ક્રિયા. | ઈહા : ચિંતવણા, વિચારણા, મતિજ્ઞાનનો એક ભેદ. કષાયો વિના યોગમાત્રથી જે કર્મબંધ થાય તેમાં કારણભૂત ક્રિયા. | ઇહિતઃ મનને ગમેલું, વિચારેલું, ધારેલું, મનમાં ગોઠવેલું. ઈયસમિતિ: જ્યારે જ્યારે ચાલવાનું આવે ત્યારે ત્યારે સામેની ઇક્ષકારપર્વતઃ ઘાતકીખંડ અને પુષ્કરવર દ્વીપમાં આવેલા દક્ષિણભૂમિને બરાબર જોતાં જોતાં ચાલવું જેથી સ્વ-પર એમ બન્ને રક્ષા| ઉત્તર બે બે પર્વતો, જેનાથી દ્વીપના બે ભાગ થાય છે. થાય. | ઇક્ષરસઃ શેરડીનો રસ, જેનાથી પ્રભુએ વર્ષીતપનું પારણું કર્યું. ઈર્ષા: દાઝ, અદેખાઈ, અંદરની બળતરાસ અસહનશીલતા. 1 ઈક્વાકલઃ વિશિષ્ટ ઉત્તમ કુળ, ઋષભદેવ પ્રભુનું કુળ. ( ઉ-ઊ ) ઉક્કિઠ: ઉત્કૃષ્ટ, વધુમાં વધુ, સર્વથી અન્તિમ, સર્વજયેષ્ઠ. ઉખલઃ સાંબેલું, અનર્થદંડનું એક સાધનવિશેષ. ઉખર ભૂમિઃ વાવેલું બીજ જ્યાં ઊગે નહીં, તેવી વંધ્યભૂમિ. ઉગ્રતા : આવેશ, જોરદારપણું, તાલાવેલી, અતિશય 11