________________ વિલાસનું પરિણામ મહમ્મદશાહ, એ વખતે દિલ્હીને શહેનશાહ હતા. એ ઘણે વિલાસી, રંગીલે, મેલે હતે. રાજાની વિલાસિતા ધીમે ધીમે પ્રજામાં ઉતરે છે. દિલ્હીને વૈભવ અપાર હતે. વૈભવ વિલાસને ખેંચી લાવે છે. દિલ્હી વિલાસના પ્રવાહમાં ગળા સુધી ડૂખ્યું હતું. મહમ્મદશાહના દરબારમાં મદિરાની છોળો ઉડતી. નાચ-ગાનના મુજરા જામતા. ક્યાંય અફીણ ઘુટાતાં હોય, કયાંય હુક્કા ગડગડતા હોય. મહમ્મદશાહનું રાજ્ય એટલે આમેદ–અમેદનું સામ્રાજ્ય, એવી સ્થિતિ હતી. દરબારમાં જ વિલાસ ભર્યો હતે એમ ન્હોતું. કળાકારીગરીમાં, કામાં, સંગીતમાં, પહેરવેશમાં બધે વિલાસનું ઝેર વ્યાપી ગયું હતું.
