________________ ઇતિહાસનું હેત પ્રાનું એ ચાર તરકીબો આ છે: - (1) ચીરે (2) વિકાસ (3) ભેળસેળ (4) એકતા. કે પહેલાં કકડા કરવા [ ચીરો પાડવો], પછી એક કકડાનો વિકાસ કર, પછી એમાં ભેળ કરો, પછી એકતા કરવી... અને તે એકતા દ્વારા પહેલા કકડા ઉપર આક્રમણ કરીને તેની અવશિષ્ટ શક્તિને ય ખતમ કરી નાંખવી. એકતાને સ્વાંગ સજેલ ભેળસેળિયો અને કૃત્રિમ વિકાસ પામેલો કટકે તો એના જ પાપે ખતમ થઈ જવાનું છે. એટલે આ રીતે બે ય કકડાને સંપૂર્ણ નાશ થઈને જ રહે. આ ખૂબ જ સૂક્ષ્મ વસ્તુસ્થિતિ છે. અત્યંત શાન્તચિત્તે જ સમજાય તેવી આ બાબત છે. સમગ્ર વિશ્વની અ-ગોર પ્રજાઓને નાશ કરવાને કટિબદ્ધ થયેલા લેકેની આ કૂટનીતિને સમજવાનું કામ અત્યંત મુશ્કેલ છે. આ કૂટનીતિએ પિતાની નીતિને અમલમાં મૂકવા માટે પોતાનાથી જેટલું કામ થાય તેટલું કામ તો તે લેકે જાતે જ સાક્ષાત રીતે પૂરું કરી દેતા હોય છે. પરંતુ સ્વ-સંસ્કૃતિના ગૌરવથી ખીચેખીચ ભરાયેલા મગજવાળી બળવાન પ્રજાઓની બધી સંસ્કૃતિને ખતમ કરી નાંખવાનું કામ તે અત્યંત કપરું છે. તે તે દેશની ખેતીને નાશ કરી નાખો, વેપાર છિન્નભિન્ન કરી દેવો, સંસ્કૃતિના મૂળભૂત પાયારૂપ નારી-શીલને નષ્ટભ્રષ્ટ કરી દેવું, પ્રજાને ધનના વિષયમાં ભ્રષ્ટાચારી, શીલના વિષયમાં અનાચારી અને ભજનના. વિષયમાં માંસાહારી બનાવી દેવી. પ્રજાની જીવાદોરી સમાન પશુગણુને નાશ કરવો. પ્રજાને ધમહીન અને અધર્મપ્રચુર બનાવવી વગેરે વગેરે કાર્યો પરદેશી લેકે સાક્ષાત્ રીતે કરી શકે એ તદન અસંભવિત બાબત છે એટલે એ માટે તે એમણે એ પ્રજાના જ
