________________ 198 મહષિ મેતારજ “કેણ મરી ગયું? મારું સંતાન તે જીવિત છે. મારું સંતાન અમર છે. મેતાર્ય, મને એક વાર ચેખે ચોખ્ખું કહી દેવાની રજા આપ કે હું તારી મા છું.” વિરૂપા હૃદય પરનો કાબૂ ગુમાવી બેઠી હતી. વિરૂપા, શા માટે મુંઝાઓ છો ? જ્ઞાતપુત્રને ઉપાસક-ધનદત્ત શેઠને પુત્ર, માતાની પરમ સખીને માતા કહેતાં નહિ શરમાય !" મેતાર્ય, અત્યારે મારી શુધબુધ ઠેકાણે નથી. હદયના પહાડમાંથી ક્યાંક લાવા ઊગળવા લાગ્યો છે, કડાકા થાય તે ડરીશ મા! તું ધનદત્તનો પુત્ર નહિ, મારો ! વિરૂપાન ! માતંગનો ! મુજ ચંડાલણીનો તું પુત્ર ! બેટા, આ છાતીમાં દૂધ તારા માટે જ હતાં. વચનને ખાતર બીજાને આપેલો ! હા, હતભાગિની વિરૂપા !" વિરૂપા આટલું બોલતાં બોલતાં ઢગલો થઈ જમીન પર પડી ગઈ. મેતાર્યો એકદમ આગળ વધી એને ઉપાડી આંગણામાં સૂવાડી. મેં ઉપર પાણી છાંટી કપડાથી હવા નાંખી. ડીવારમાં એ બેઠી થઈ. ભાનમાં આવતાંની સાથે એ બોલવા લાગી મેતાર્ય, રુધિરની માયા વિચિત્ર છે. તારું એક એક હાડકું, તારી એક એક અવયવ મારા હાડમાંસનો બનેલો છે. દુનિયામાં ઘેલામાં ઘેલું પ્રાણી માં છે, નહિ તે ભલા; અર્પણ કરેલી દોલતને કેઈ યાદ કરતું હશે! પણ બેટા, મુંઝાઈશ મા! કીતિ અને કુળને સિંહાસનેથી તને નહિ ઉતારી લઉં. એકવાર તને ભેટી લેવા દે! ધગધગતી આ છાતીને તારા આશ્લેષથી શાન્તિ પામવા દે ! બેટા, આ તારા રક્તલ પર પહેલું ચુંબન ચોડવાને અધિકાર આ હતભાગિનીને જ હતો. બસ, કેવળ એકવાર મા કહેતા જા! બેટાનો સાદ સાંભળી મોત પણ મીઠું લાગશે.” “વિ....રૂ..પા, ! તમારી વાણું કંઈ સમજાતી નથી. જરા
