________________ 48 દ્વાર ૩જું - પ્રતિક્રમણ રાત્રિ અતિચારને વિચારવાનો કાઉસ્સગ્ન પછી છે. તેનું કારણ આ પ્રમાણે છે - સવારે વહેલા ઊઠવાથી આંખમાં ઊંઘ હોય, શરીરમાં આળસ હોય. તેથી બધા રાત્રિ અતિચાર યાદ ન આવે. ઊંઘમાં હોવાથી સાધુઓ પરસ્પર અથડાય. કાઉસ્સગ્ન પછી વંદન કરતા તે સ્કૂલનાવાળુ થાય. તેથી ચારિત્ર અને દર્શનની શુદ્ધિ માટેના કાઉસ્સગ્ન પહેલા કરાય છે. તેથી આંખમાંથી નિદ્રા જતી રહે છે, શરીરમાંથી આળસ જતી રહે છે. તથા જ્ઞાનશુદ્ધિના ત્રીજા કાઉસ્સગમાં રાત્રિના અતિચાર બરાબર યાદ કરી શકાય છે, સાધુઓ પરસ્પર અથડાતા નથી અને વંદન વગેરે અખ્ખલિત રીતે થાય છે. (3) પાક્ષિકપ્રતિક્રમણ - પક્ષને અંતે કરાય છે. તેની વિધિ આ પ્રમાણે છે - (1) ચૌદસે દેવસિક પ્રતિક્રમણ પ્રતિક્રમણસૂત્ર સુધી કરવું. (2) પછી “દેવસિય આલોઇય પડિક્કત ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ પખિયમુહપત્તી પડિલેહું?” એમ આદેશ માગવો. ગુરુ ‘પડિલેહ કહે. ખમાસમણું આપીને મુહપત્તિપડિલેહણ કરે. (3) વાંદરા. (4) પછી પાંચ સંબુદ્ધો = ગીતાર્થોને અભુઢિઓ ખામે. (5) આલોચના. ગુરુ 1 ઉપવાસ આપે. ચાતુર્માસિકપ્રતિક્રમણમાં છઠ્ઠ આપે. સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણમાં અટ્ટમ આપે. (6) વાંદણા. (7) દરેક સાધુને અભુદિઓ ખામે. (8) વાંદણા. (9) ગુરુનો આદેશ લઈ એક વ્યક્તિ ૩૦૦ગાથા પ્રમાણ પાકિસૂત્ર બોલે. બાકીના સાધુઓ ઊભા ઊભા વિકથા વગેરે વિના સાંભળે. જો
